Aktualności
Budżet UE na 2026 skoncentrowany na konkurencyjności, gotowości i obronie
- Szczegóły
Posłowie do PE chcą, aby budżet na 2026 r. wzmacniał kluczowe priorytety Unii w niepewnych czasach oraz wspomagał badania naukowe, konkurencyjność i obronność.
Parlament ustalił ogólny poziom środków na zobowiązania na 2026 r. (czyli prawnie wiążące obietnice wypłat w tym samym roku lub później) na 193,9 mld euro, co stanowi wzrost o 597,8 mln euro w porównaniu z propozycją Komisji. Ogólny poziom środków na płatności (rzeczywiste wypłaty dla beneficjentów) ustalono na 192,6 mld euro.
Posłowie podkreślają, że w obliczu globalnej niestabilności, zagrożeń bezpieczeństwa, rosnącego protekcjonizmu i pogłębiających się zmian klimatycznych, UE potrzebuje silnego budżetu inwestycyjnego, który wspiera ludzi i ich priorytety. Przywracają oni 1,3 mld euro w środkach na zobowiązania dla kluczowych programów, które zostały obcięte przez rządy państw UE, do poziomu pierwotnie zaproponowanego przez Komisję. Krytykują Radę za te redukcje, argumentując, że ignorują one rzeczywiste potrzeby i szkodzą kluczowym programom, takim jak Erasmus+ i EU4Health.
Badania i infrastruktura
Posłowie chcą zwiększyć środki na program Horyzont Europa o 60 mln euro oraz na sieci transportowe i energetyczne o 80 mln euro, aby wzmocnić konkurencyjność, tworzenie miejsc pracy i infrastrukturę transgraniczną. Chcą również zwiększyć finansowanie w obszarach zdrowia i edukacji, podnosząc środki na programy EU4Health i Erasmus+ o 5 mln euro każdy.
Zdolności reagowania i mobilność wojskowa
Biorąc pod uwagę rosnące ceny żywności i potrzebę zapewnienia bezpieczeństwa żywnościowego, posłowie chcą zwiększyć wsparcie dla młodych rolników (o dodatkowe 23 mln euro) oraz inne priorytety w ramach Europejskiego Funduszu Gwarancji Rolnych (o 40 mln euro). Parlament proponuje również zwiększenie o 30 mln euro środków na Mechanizm Ochrony Ludności w celu poprawy koordynacji i reagowania na katastrofy w związku z coraz częstszymi klęskami żywiołowymi. Posłowie argumentują, że mobilność wojskowa powinna otrzymać dodatkowe 35 mln euro, ponieważ odgrywa kluczową rolę w przygotowaniu obronnym UE.
Niestabilność geopolityczna i kryzysy globalne
Posłowie postulują zwiększenie o 35 mln euro wsparcia dla południowego sąsiedztwa UE oraz o 25 mln euro dla wschodniego sąsiedztwa. W zakresie pomocy humanitarnej chcą zwiększenia budżetu o 50 mln euro, biorąc pod uwagę rosnącą niestabilność geopolityczną, narastające globalne kryzysy humanitarne i sytuacje awaryjne wywołane zmianami klimatycznymi.
Koszty spłaty pakietu odbudowy NextGenerationEU
UE stoi w obliczu nieoczekiwanego wzrostu kosztów obsługi długu związanego z NextGenerationEU w 2026 r. o 4,2 mld euro – dwukrotnie więcej niż prognozowała Komisja. Posłowie twierdzą, że nie może to prowadzić do ograniczenia finansowania kluczowych programów, takich jak Erasmus+ czy EU4Health, i chcą odwrócić cięcia wprowadzone przez rządy państw UE względem pierwotnych szacunków Komisji. Domagają się właściwego zastosowania uzgodnionego „mechanizmu kaskadowego”, który ma służyć zarządzaniu rosnącymi kosztami spłaty długu NextGenerationEU i chronić sztandarowe programy.
Rezolucja, przyjęta stosunkiem głosów 384 do 202 przy 58 wstrzymujących się, podsumowuje stanowisko Parlamentu.
Kolejne kroki
Głosowanie plenarne rozpoczyna trzy tygodnie negocjacji z Radą, która przyjęła swoje stanowisko we wrześniu, w celu osiągnięcia porozumienia w sprawie budżetu na przyszły rok przed końcem roku. Pierwsza runda rozmów ma się odbyć 4 listopada.
Kontekst
Ponad 93% budżetu UE trafia bezpośrednio do programów unijnych wspierających ludzi i projekty w państwach członkowskich, a część inwestycji obejmuje także kraje partnerskie poza UE. Roczny budżet UE, obejmujący 27 państw i 450 mln Europejczyków, jest stosunkowo niewielki – średnio od 160 do 200 mld euro rocznie w latach 2021–2027. Dla porównania, jest to kwota porównywalna z budżetem narodowym Polski, która liczy 39 mln mieszkańców lub równoważna ok. 30% budżetu Niemiec, liczących 84 mln mieszkańców.
Źródło: Parlament Europejski
Laureaci Nagrody Sacharowa 2025
- Szczegóły
Dwoje dziennikarzy, uwięzionych na Białorusi i w Gruzji, została laureatami Nagrody Sacharowa za wolność myśli w 2025 roku, która zostanie wręczona przez Parlament 16 grudnia.
Ogłaszając laureatów w sali plenarnej w środę, przewodnicząca PE Roberta Metsola powiedziała: „Przyznając tegoroczną Nagrodę Sacharowa za Wolność Myśli Andrzejowi Poczobutowi z Białorusi oraz Mzii Amaglobeli z Gruzji, oddajemy hołd dwóm dziennikarzom, których odwaga jest światłem nadziei dla wszystkich, którzy odmawiają milczenia. Oboje zapłacili wysoką cenę za mówienie prawdy w obliczu władzy, stając się symbolami walki o wolność i demokrację. Parlament stoi po ich stronie oraz po stronie wszystkich, domagających się wolności.”
Andrzej Poczobut to dziennikarz, eseista, bloger i działacz mniejszości polskiej na Białorusi. Znany z otwartej krytyki reżimu Łukaszenki oraz z publikacji na temat historii i praw człowieka, był wielokrotnie aresztowany. Przetrzymywany od 2021 roku, został skazany na osiem lat kolonii karnej. Jego stan zdrowia od tego czasu się pogorszył, jednak mimo braku niezbędnej opieki medycznej wciąż walczy o wolność i demokrację. Obecny stan zdrowia Poczobuta nie jest znany, a jego rodzina nie ma prawa do odwiedzin.
W rezolucji przyjętej 15 marca 2023 r. Parlament zażądał natychmiastowego i bezwarunkowego uwolnienia Andrzeja Poczobuta, stwierdzając, że zarzuty wobec niego są „motywowane politycznie” i mają na celu „uciszenie niezależnych głosów oraz tłumienie wolności słowa i zrzeszania się”.
Mzia Amaglobeli, gruzińska dziennikarka i dyrektorka internetowych portali informacyjnych Batumelebi i Netgazeti, została aresztowana w styczniu 2025 roku za udział w antyrządowych protestach w Gruzji. W sierpniu została skazana na dwa lata więzienia z powodów politycznych. Jako pierwsza kobieta–więzień polityczny w Gruzji od czasu uzyskania przez kraj niepodległości i obrończyni wolności słowa, Amaglobeli stała się symbolem prodemokratycznego ruchu protestacyjnego w Gruzji, sprzeciwiającego się reżimowi partii rządzącej „Gruzińskie Marzenie” po kontrowersyjnych wyborach z października 2024 r.
W rezolucji przyjętej 19 czerwca 2025 r. Parlament wezwał do natychmiastowego i bezwarunkowego uwolnienia Mzii Amaglobeli w Gruzji, potępiając „systematyczne ataki reżimu Gruzińskiego Marzenia na instytucje demokratyczne, opozycję polityczną, niezależne media, społeczeństwo obywatelskie i niezawisłość sądownictwa”.
Parlament wspiera obrońców demokracji i wolności słowa
Parlament Europejski jest zdecydowanym zwolennikiem demokratycznej opozycji na Białorusi i w 2020 roku przyznał jej Nagrodę Sacharowa za wolność myśli. W maju 2024 roku przewodnicząca Roberta Metsola podpisała list intencyjny dotyczący wzmocnienia współpracy między Parlamentem Europejskim a siłami demokratycznymi na Białorusi. Podczas uroczystego posiedzenia plenarnego w Strasburgu 22 października 2025 r. Parlament gościł dwoje czołowych liderów białoruskiej opozycji, Siarhieja Cichanouskiego i Swiatłanę Cichanouską, a tego samego dnia przyjął kolejną rezolucję dotyczącą sytuacji na Białorusi.
W odniesieniu do Gruzji, w listopadzie 2024 roku Parlament wezwał do przeprowadzenia nowych wyborów po kontrowersyjnych wyborach z października 2024 r. W lipcu 2025 r. posłowie do PE przyjęli rezolucję potępiającą regres demokratyczny i represje w Gruzji, stwierdzając, że obecny rząd gruziński zagraża ścieżce akcesyjnej kraju do UE. Wezwali UE i państwa członkowskie do nałożenia dwustronnych i skoordynowanych sankcji personalnych na kluczowych urzędników partii Gruzińskie Marzenie. Zwrócili się także Komisję Europejską o dokonanie przeglądu wdrażania umowy stowarzyszeniowej UE–Gruzja.
Nagroda Sacharowa za wolność myśli
Nagroda Sacharowa za wolność myśli, nazwana imieniem radzieckiego fizyka i dysydenta politycznego Andrieja Sacharowa, jest najwyższym wyróżnieniem Unii Europejskiej w dziedzinie praw człowieka. Od 1988 roku Parlament co roku przyznaje ją osobom, grupom lub organizacjom za ich działania na rzecz obrony praw człowieka, wolności słowa i wartości demokratycznych.
Wielu laureatów Nagrody Sacharowa zostało później uhonorowanych Pokojową Nagrodą Nobla. Najnowszym przykładem jest Maria Corina Machado z Wenezueli, laureatka Nagrody Sacharowa 2024, która otrzymała Pokojową Nagrodę Nobla w 2025 roku. Do grona tych laureatów należą również Nelson Mandela, Malala Yousafzai, Denis Mukwege, Nadia Murad, Aleś Bialacki i Oleksandra Matwiiczuk.
Aby zobaczyć listę poprzednich laureatów Nagrody Sacharowa, kliknij tutaj.
Źródło: Parlament Europejski
