Instrument „Łącząc Europę”

Instrument opiera się na wspieraniu zaawansowanych, zrównoważonych i efektywnie połączonych sieci transeuropejskich w dziedzinach transportu, energetyki oraz cyfryzacji.

Instrument ma ułatwić wszystkim obywatelom państw członkowskich dostęp do ekologicznych środków transportu, interakcję z przedsiębiorstwami i administracją publiczną oraz zapewnić im dostęp do ekologicznych i bezpiecznych źródeł energii. Budżet całego programu to ponad 33 mld euro. Ma on pozwolić na rozwój nowoczesnej i zrównoważonej ogólnoeuropejskiej sieci transportowej, zwiększenie suwerenności energetycznej Europy oraz wzrost odporności zaplecza cyfrowego UE. Instrument podzielony jest na 3 komponenty: Energia, Transport oraz Cyfryzacja, a w ramach każdego z komponentów oferowane jest również wsparcie techniczne.

Oprócz grantów instrument „Łącząc Europę” oferuje wsparcie finansowe dla projektów poprzez innowacyjne instrumenty finansowe, takie jak gwarancje i obligacje projektowe.

Instrument „Łącząc Europę” jest też kluczowym elementem mającym na celu wypełnić zobowiązania klimatyczne na rok 2030 oraz neutralność klimatyczną do roku 2050.

SIECI TRANSEUROPEJSKIE

Polityka transeuropejskich sieci energetycznych (TEN-E) koncentruje się na łączeniu infrastruktury energetycznej krajów UE. Od 2013 r. odgrywa kluczową rolę w modernizacji transgranicznej infrastruktury energetycznej. Obecnie głównym celem polityki sieci energetycznych jest przyspieszenie przejścia na energię odnawialną oraz zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego Unii Europejskiej. W ramach tej polityki ustalana jest także lista projektów będących przedmiotem wspólnego zainteresowania.

W ramach transeuropejskich sieci energetycznych zidentyfikowano także 11 korytarzy priorytetowych i 3 priorytetowe obszary tematyczne. Korytarze priorytetowe podzielone są na trzy dziedziny: Korytarze elektryczne, korytarze sieci przesyłowej energii morskiej oraz korytarze wodoru i elektrolizerów, natomiast 3 priorytetowe obszary tematyczne to: wdrażanie inteligentnych sieci energetycznych, inteligentne sieci gazowe oraz transgraniczna sieć dwutlenku węgla.

Polityka transeuropejskich sieci transportowych (TEN-T), obejmuje: kolej, śródlądowe szlaki morskie, krótkie szlaki morskie, drogi łączące ośrodki miejskie, morskie i śródlądowe porty oraz lotniska. Ma za zadanie zapewnić efektywny transport ludzi i dóbr, ułatwiać dostęp do usług i miejsc pracy, wspomagać handel oraz przyczynić się do wzrostu gospodarczego. Do tego ma zmniejszyć negatywny wpływ transportu na środowisko oraz zwiększyć odporność europejskiej infrastruktury. Ogólnoeuropejska sieć transportowa składa się z dwóch warstw: sieci bazowej oraz sieci kompleksowej.

W ramach sieci bazowej zidentyfikowanych zostało dziewięć kluczowych korytarzy transportowych łączących najważniejsze europejskie miasta oraz dwa priorytety horyzontalne. Do każdego korytarza oraz priorytetu przypisany jest koordynator, który monitoruje progres oraz działa, jako ambasador transeuropejskich sieci transportowych.

Cele polityki transeuropejskich sieci transportowych przewidują:

• ukończenie do 2030 r. sieci bazowej, zorganizowanej wokół dziewięciu korytarzy sieci bazowej.
• ukończenie do 2050 r. sieci kompleksowej, mającej za zadanie połączenie wszystkich regionów europejskich z siecią bazową.

ENERGIA

Połączona, nowoczesna, bezpieczna i inteligentna infrastruktura energetyczna będzie miała kluczowe znaczenie w realizacji Europejskiego Zielonego Ładu. W latach 2021-2027 budżet energetyczny w wysokości 5,84 mld euro powinien pomóc w przejściu na czystą energię i ukończeniu unii energetycznej, dzięki czemu systemy energetyczne UE będą bardziej zintegrowane, inteligentne i cyfrowe. W ramach komponentu Energia finansowane są:

• projekty będące przedmiotem wspólnego zainteresowania to kluczowe transgraniczne projekty infrastrukturalne, które łączą systemy energetyczne krajów UE. Mają one pomóc UE w osiągnięciu celów polityki energetycznej i klimatycznej: przystępnej cenowo, bezpiecznej i zrównoważonej energii dla wszystkich obywateli oraz długoterminowej dekarbonizacji gospodarki zgodnie z porozumieniem paryskim. Poza funduszami z instrumentu „Łącząc Europę” projekty będące przedmiotem wspólnego zainteresowania mogą także korzystać z ułatwionego procesu administracyjnego oraz z przyspieszonego trybu wydawania pozwoleń.
• projekty transgraniczne w dziedzinie energii odnawialnej są nową kategorią projektów kwalifikującą się do wsparcia, wdrażaną w ramach umowy o współpracy pomiędzy dwoma lub więcej krajami członkowskimi. Projekty transgraniczne w dziedzinie energii odnawialnej mają przyczynić się do dekarbonizacji, uzupełnienia wewnętrznego rynku energii, zwiększenia bezpieczeństwa dostaw oraz umożliwienia efektywnego kosztowo wdrażania energii odnawialnej. Europejska Agencja Wykonawcza ds. Klimatu, Infrastruktury i Środowiska (CINEA) publikuje także interaktywną mapę tych projektów, można ją znaleźć tutaj.

Agencja ta zarządza też zaproszeniami do składania wniosków i do składania ofert.

TRANSPORT

Transport jest największym, jeżeli chodzi o środki finansowe, komponentem instrumentu „Łącząc Europę” o wartości ponad 25 mld euro, z czego ponad 11 mld euro przeznaczone jest dla krajów, w których dochód narodowy na osobę brutto jest poniżej 90% średniej europejskiej, w tym Polski. Dzięki wsparciu finansowemu Europejska infrastruktura transportowa ma być rozbudowywana oraz zmodernizowana, co pozwoli ludziom i towarom szybciej oraz bezpieczniej poruszać się po Europie. Dodatkowo program zawiera w sobie 1,9 mld euro na adaptację istniejącej infrastruktury cywilnej do użytku wojskowego, co ma zwiększyć bezpieczeństwo Europy.

Komponent „Transport” koncentruje się na projektach transgranicznych, mających na celu usunięcie wąskich gardeł, uzupełnienie brakujących ogniw na różnych odcinkach europejskiej sieci komunikacyjnej oraz poprawę systemów zarządzania ruchem. Wspiera on również innowacje w systemie transportowym w celu poprawy wykorzystania infrastruktury, zmniejszenia wpływu transportu na środowisko, zwiększenia efektywności energetycznej i poprawy bezpieczeństwa.

Zaproszeniami do składania wniosków i ofert zarządza Europejska Agencja Wykonawcza ds. Klimatu, Infrastruktury i Środowiska.

CYFRYZACJA

Cyfryzacja jest niezbędna, żeby utrzymać konkurencyjność Unii Europejskiej na arenie globalnej. Dlatego też cyfrowy komponent instrumentu „Łącząc Europę” ma wykorzystać publiczne i prywatne inwestycje w rozbudowywaniu cyfrowej łączności na terenie całej UE. Budżet komponentu cyfrowego wynosi 1,6 mld euro, a finansowane będą:

• zasięg 5G wzdłuż korytarzy transportowych (800 mln euro), takich jak drogi i linie kolejowe, ma zwiększyć inwestycje i stworzyć ogólnoeuropejską sieć transportową korytarzy 5G.
• 5G dla inteligentnych społeczności (140,5 mln euro) w celu umożliwienia wykorzystania innowacji cyfrowych przez organizacje, takie jak administracja publiczna, ośrodki opieki zdrowotnej, szkoły oraz inne instytucje edukacyjne i szkoleniowe.
• sieci szkieletowe dla ogólnoeuropejskich federacji chmury (100,3 mln euro), dzięki którym powstaną funkcjonalne i fizyczne połączenia w Europejskiej chmurze umożliwiające rozproszoną, bezpieczną, energooszczędną i szybką chmurę dla obywateli i przedsiębiorstw w UE.
• łączność szkieletowa dla globalnych bram cyfrowych (389 mln euro), między innymi poprzez rozbudowywanie sieci kabli podmorskich, w celu poprawy jakości i odporności połączeń między krajami UE i państwami trzecimi.
• operacyjne platformy cyfrowe (19 mln euro) w sektorach energii i transportu w całej Unii Europejskiej, które dzięki nowemu sprzętowi i oprogramowaniu będą mogły wymieniać się informacjami w czasie rzeczywistym.
• kwantowa infrastruktura komunikacyjna (90 mln euro) w celu zbudowania zintegrowanego systemu satelitarnego i naziemnego obejmującego całą UE pozwalającego na bezpieczną wymianę kluczy kryptograficznych.

Zaproszeniami do składania wniosków i do składania ofert zarządza Europejska Agencja Wykonawcza ds. Zdrowia i Cyfryzacji.

WIĘCEJ INFORMACJI

Wyniki i budżet Programu

Oprac. BIWW na podst. strony KE