Marek Woźniak Marszałek Województwa Wielkopolskiego
3 lipca br. w Brukseli odbyło się posiedzenie Komisji COTER Europejskiego Komitetu Regionów, w którym udział wziął Marek Woźniak, Marszałek Województwa Wielkopolskiego. Podczas spotkania europejscy samorządowcy dyskutowali m.in. na temat sprawiedliwej transformacji, odnowionej polityki spójności, budżetu unijnego po 2027 r. oraz zmian demograficznych.
Obecna sytuacja geopolityczna pokazała, że Europa musi dążyć do niezależności energetycznej, zapewniając Europejczykom dostęp do czystej energii w przystępnych cenach. Aby osiągnąć te cele konieczne jest prawidłowe przeprowadzenie procesu sprawiedliwej transformacji w europejskich regionach. Skutki transformacji energetycznej są odczuwalne w nierównomierny sposób, dlatego potrzebne są fundusze ukierunkowane na dany obszar, angażujące wszystkie zainteresowane strony. Europejski Komitet Regionów (KR) uważa, że regiony korzystające już z Funduszu Sprawiedliwej Transformacji powinny zostać objęte dalszym wsparciem finansowym w kolejnych latach. Dlatego proponuje, aby fundusz ten pozostał zasadniczym elementem zreformowanej polityki spójności. Transformacja energetyczna wymaga również większej koncentracji na innowacjach, badaniach przemysłowych, analizach warunków gospodarczych i społecznych przy udziale władz lokalnych i regionalnych.
W odpowiedzi na 9. raport na temat spójności, sprawozdanie grupy wysokiego szczebla w sprawie przyszłości polityki spójności oraz konkluzje Rady UE z 18 czerwca, Europejski Komitet Regionów opracował dokument, który przedstawia stanowisko samorządów wobec tej polityki po 2027 r. Polityka spójności jest wartością europejską, która stoi w centrum projektu UE odgrywając kluczową rolę we wspieraniu zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu w UE. Polityka ta powstała w celu niwelowania negatywnych skutków jednolitego rynku, a jej słaba pozycja może doprowadzić do pogłębienia różnic w rozwoju regionów i zaburzyć równowagę gospodarczą. Członkowie komisji COTER zgodnie podkreślali, iż powinna ona pozostać głównym instrumentem zmniejszającym nierówności regionalne i zachować swoją długofalową perspektywę oraz zdecentralizowany charakter. Nie będzie mogła ona przyczyniać się do realizacji spójności społecznej, gospodarczej i terytorialnej bez udziału innych polityk i instrumentów UE, a także bez tworzenia większej synergii z innymi politykami unijnymi i krajowymi.
Europejscy samorządowcy dyskutowali również na temat unijnego budżetu oraz propozycji dotyczących nowych mechanizmów jego projektowania i realizacji w ramach wieloletnich ram finansowych (WRF) po 2027 r. Tendencja centralizacji polityk unijnych może spowodować, że przyszłe WRF coraz mniej będą koncentrować się na konkretnym obszarze. Mnożenie inicjatyw budżetowych w UE skutkuje rozdrobnieniem finansowym władz lokalnych i regionalnych i jest sprzeczne z zasadą „nie szkodzić spójności”. Członkowie komisji podkreślali, że coraz częściej w ramach programów krajowych i unijnych finansuje się obszary należące do kompetencji samorządów nie stosując w pełni zasady pomocniczości. Mniejsza liczba inicjatyw o większym zakresie i budżecie mogłaby w lepszy sposób wyjść naprzeciw potrzebom beneficjantów w terenie.
W trakcie posiedzenia komisji COTER polityka spójności była również omawiana w kontekście zmian demograficznych. Skutkiem tego zjawiska jest starzejące się społeczeństwo oraz utrata wykwalifikowanej kadry, które w znacznym stopniu przyczyniają się do obniżenia konkurencyjności gospodarek lokalnych. Z każdym rokiem zmiana demograficzna dotyka coraz więcej regionów europejskich i obecnie stała się jednym z najważniejszych wyzwań na równi z transformacją cyfrową i ekologiczną. W dyskusji szczególnie podkreślona została rola polityki spójności, która powinna wspierać szczególnie regiony dotknięte zmianą demograficzną. W tym celu należy w szerszym zakresie wspierać Zintegrowane Inwestycje Terytorialne (ZIT) lub projekty rozwoju lokalnego kierowanego przez społeczność (RLKS). Samorządowcy apelowali też, aby wśród kryteriów przyznawanych środków w ramach polityki spójności uwzględnić kryteria niżu demograficznego. Samorządowcy zwrócili również uwagę na rolę gospodarki senioralnej oraz rozwój technologii informacyjno-komunikacyjnych, które mogą odegrać kluczową rolę we wzroście gospodarczym w regionach dotkniętych zmianą demograficzną.
Autor: Biuro Wielkopolski w Brukseli
