Danuta Hübner, europejska komisarz ds. polityki regionalnej, oraz Fabrizio Barca, dyrektor generalny we włoskim Ministerstwie Gospodarki i Finansów, przedstawili wczoraj ustalenia zawarte w opracowaniu „Raport Barki – program reform w zakresie polityki spójności". W przygotowanym na zlecenie pani komisarz raporcie przedstawiono przesłanki, na których opiera się europejska polityka spójności, oraz zalecenia dotyczące kompleksowej reformy w oparciu o 10 „filarów”. Propozycje dr Barki zostały opracowane całkowicie niezależnie od Komisji, przy udziale ekspertów ze środowiska akademickiego oraz urzędników państw członkowskich, po odbyciu szeregu spotkań w 2008 roku. Raport jest częścią procesu szczegółowych rozważań na temat polityki po roku 2013, który to rozpoczął się w 2007 r. wraz z przygotowaniem Czwartego sprawozdania w sprawie spójności gospodarczej i społecznej.
Komisarz Hübner powiedziała: „Raport Barki potwierdza, że polityka spójności jest centralnym filarem procesu integracji europejskiej. Uznano w nim, że wszystkie regiony powinny mieć możliwość wykorzystania swojego potencjału w zakresie rozwoju gospodarczego oraz że wszyscy obywatele, bez względu na miejsce zamieszkania, powinni czerpać korzyści płynące z tej polityki. Raport potwierdza, że wprowadzone w ostatnich latach reformy są właściwe. Wyznacza on także nowe drogi, które poszerzą nasze perspektywy odnowy polityki spójności.”
Fabrizio Barca podkreślił: „Przeprowadzona w tym raporcie analiza faktów i teorii wykazuje, że Unia potrzebuje polityki w zakresie spójności gospodarczej i społecznej, dopasowanej do specyficznych potrzeb bardzo zróżnicowanych obszarów. Polityka taka powinna przyczynić się do zwiększenia możliwości i sprostania wyzwaniom, jakie stoją przed obywatelami UE w związku z powstawaniem jednolitego rynku. Zreformowana polityka spójności może spełnić te oczekiwania dzięki zastosowaniu nowoczesnych metod, dużemu naciskowi na wyniki oraz nowoczesnemu wieloszczeblowemu zarządzaniu.
Zawarte w raporcie zalecenia dotyczące reform oparte są na dziesięciu „filarach”:
1: Koncentracja na głównych priorytetach
Dr Barca twierdzi, że UE powinna przeznaczyć około 65 % funduszy na 3-4 główne priorytety, przy czym ich podział różniłby się pomiędzy poszczególnymi państwami członkowskimi i regionami zgodnie z potrzebami i strategiami. Kryteria przydzielania środków pozostałyby niezmienione (tj. w oparciu o PKB na mieszkańca). Jeden lub dwa główne priorytety powinny dotyczyć włączenia społecznego, aby umożliwić opracowanie agendy społecznej dostosowanej do poszczególnych obszarów.
2: Nowe ramy strategiczne
Należy wzmocnić dialog pomiędzy Komisją i państwami członkowskimi (lub, w niektórych przypadkach, regionami) dotyczący strategii oraz oprzeć go na Europejskich strategicznych ramach rozwoju, określając wyraźnie zasady, wskaźniki i poziomy docelowe, służące ocenie rezultatów.
3: Nowe stosunki umowne, wdrażanie i sprawozdawczość
Komisja i państwa członkowskie powinny opracować nowy typ stosunków umownych (Krajowa umowa dotycząca strategicznego rozwoju), koncentrujący się na skuteczności i zobowiązaniach możliwych do zweryfikowania.
4: Wzmocnienie zarządzania w zakresie głównych priorytetów
Komisja powinna ustalić zestaw kryteriów, jakimi powinny się kierować instytucje krajowe przy przydzielaniu środków na poszczególne priorytety, oraz oceniać postępy w osiąganiu celów.
5: Promowanie innowacyjnego i elastycznego wydatkowania środków zgodnie z zasadą „dodatkowości”
Komisja powinna umocnić zasadę „dodatkowości” (gwarantującą, że państwa członkowskie nie zastępują środków państwowych środkami unijnymi), łącząc ją bezpośrednio z paktem na rzecz stabilności i wzrostu. Do zapewnienia innowacyjności i wartości dodanej zastosowanych środków potrzebne są zobowiązania umowne.
6: Promowanie eksperymentowania i mobilizowanie lokalnych podmiotów
Komisja i państwa członkowskie powinny wspierać eksperymentowanie i dążenie do osiągnięcia zdrowej równowagi pomiędzy zachęcaniem lokalnych podmiotów do zaangażowania się a wykorzystywaniem polityki przez różne grupy interesów.
7: Wspieranie procesu uczenia się: krok w stronę przyszłej oceny wpływu
Ulepszenie opracowywania i wdrażania metod szacowania rezultatów, jakie by osiągnięto, gdyby nie podjęto interwencji, pozwoliłoby lepiej zrozumieć, jakie działania są skuteczne w jakich sytuacjach, i oddziaływałoby dyscyplinująco na planowanie działań.
8: Wzmocnienie roli Komisji jako centrum kompetencji
Poszerzanie wiedzy specjalistycznej w Komisji przy lepszej koordynacji pomiędzy dyrekcjami generalnymi, tak by odpowiadało to większej roli i uprawnieniom Komisji w ramach polityki spójności. Oznaczałoby to znaczne inwestycje w zakresie zasobów ludzkich i zmian organizacyjnych.
9: Kwestie dotyczące zarządzania finansowego i kontroli
Osiągnięcie większej wydajności w zarządzaniu funduszami strukturalnymi poprzez realizację programu ciągłego upraszczania i rozważenie innych sposobów redukcji kosztów i obciążeń dla Komisji, państw członkowskich i beneficjentów.
10: Wzmocnienie systemu kontroli i równowagi na najwyższym szczeblu politycznym
Stworzenie lepszego systemu kontroli i równowagi pomiędzy Komisją, Parlamentem Europejskim i Radą poprzez stworzenie oficjalnej Rady Polityki Spójności. Zachęcanie do ciągłej debaty na temat treści, rezultatów i oddziaływania polityki spójności.
Pełny raport oraz wszystkie dokumenty z nim związane znajdują się na stronie internetowej:
http://ec.europa.eu/regional_policy/policy/future/barca_pl.htm
Autor: Komisja Europejska
