fabryka
Działalność przemysłowa generuje substancje, które szkodzą zdrowiu i środowisku. Państwa UE ustaliły wspólne zasady ograniczania tych szkodliwych emisji.
Działalność i procesy przemysłowe to źródło emisji niebezpiecznych substancji, takich jak tlenek azotu, amoniak, rtęć i dwutlenek węgla. Substancje te zanieczyszczają wodę, powietrze i glebę, szkodzą ludzkiemu zdrowiu, środowisku i przyrodzie.
Wytwarzanie energii elektrycznej, przetwarzanie odpadów i gospodarowanie nimi, chów zwierząt czy produkcja cementu to przykłady działalności przemysłowej, która uwalnia do środowiska niebezpieczne substancje.
Skutkiem zanieczyszczenia środowiska mogą być problemy zdrowotne np. astma, zapalenie oskrzeli, nowotwory lub niewydolność serca. Uważa się, że z powodu emisji przedwcześnie umierają co roku tysiące ludzi.
Według wyliczeń z 2017 r. rocznie emisje przemysłowe przyczyniają się do szkód zdrowotnych i środowiskowych w wysokości 277–433 mld EUR.
Jak państwa UE radzą sobie z emisjami przemysłowymi?
UE ustanowiła przepisy przeciwdziałające emisjom przemysłowym. Dyrektywa o emisjach przemysłowych to główny unijny akt o zapobieganiu w UE zanieczyszczeniom pochodzącym z dużych zakładów przemysłowych, w tym zakładów chowu zwierząt, oraz o ograniczaniu takich zanieczyszczeń.
Ogólnym celem jest przyczynienie się do ochrony ekosystemów i ludzkiego zdrowia.
Przepisy mają:
- blokować i kontrolować emisje do atmosfery, wody i gleby generowane przez największe europejskie zakłady przemysłowe
- minimalizować zużycie zasobów
- usprawniać procesy
- sprzyjać praktykom na rzecz gospodarki o obiegu zamkniętym
- zapobiegać powstawaniu odpadów i je kontrolować.
Obecnie obowiązująca dyrektywa dotyczy ponad 50 000 zakładów zlokalizowanych w UE, które razem są odpowiedzialne za 20% wszystkich zanieczyszczeń emitowanych do atmosfery i wody oraz za 40% emisji gazów cieplarnianych w UE. Działalność przemysłowa regulowana przepisami UE obejmuje m.in. elektrownie, rafinerie, przetwarzanie i spalanie odpadów, produkcję metali, cementu, szkła, chemikaliów, pulpy celulozowej i papieru, żywności i napojów oraz intensywny chów świń i drobiu.
Emisje gazów cieplarnianych podlegają również unijnemu systemowi handlu uprawnieniami do emisji.
Jak działa dyrektywa o emisjach przemysłowych?
Przepisy UE zmuszają duże zakłady przemysłowe i zakłady chowu zwierząt do monitorowania i raportowania efektywności środowiskowej i do działań ograniczających emisje.
Operatorzy przemysłowi wskazani w dyrektywie otrzymują pozwolenie na działalność od organów państwa, w którym znajduje się zakład.
W pozwoleniu określane są – na podstawie najlepszych dostępnych technik (BAT) – dopuszczalne wielkości emisji substancji zanieczyszczających generowanych przez dany zakład. BAT ustala Komisja w porozumieniu z ekspertami z państw członkowskich, branżą i organizacjami środowiskowymi.
W pozwoleniu uwzględnia się ogólną efektywność środowiskową zakładu, obejmującą m.in. emisje do atmosfery, wody i gleby, powstawanie odpadów, wykorzystywanie surowców i efektywność energetyczną.
Państwa UE muszą przynajmniej raz na trzy lata przeprowadzać kontrole na miejscu, stosując kryteria oparte na ryzyku.
Od krajowych organów wymaga się publicznego udostępniania informacji na temat:
- pozwoleń i wniosków o pozwolenie
- wyników monitorowania.
Dane o emisjach przemysłowych są zbierane i prezentowane na Europejskim Portalu Emisji Przemysłowych.
Co się zmieni w dyrektywie o emisjach przemysłowych?
Z niedawnej oceny skutków, którą Komisja Europejska przeprowadziła względem dyrektywy o emisjach przemysłowych, wynikło, że przepisy UE odgrywają istotną rolę w redukowaniu emisji zanieczyszczeń, zwłaszcza zanieczyszczeń powietrza, pochodzących z przemysłu. Okazało się jednak, że wpływ tych przepisów na dekarbonizację i na gospodarkę o obiegu zamkniętym jest niewielki.
W kwietniu 2022 r. Komisja przedstawiła propozycje zaktualizowania i unowocześnienia przepisów o emisjach przemysłowych. Celem przeglądu jest dostosowanie obecnych regulacji do określonych w europejskim zielonym ładzie unijnych ambicji w zakresie klimatu i redukcji zanieczyszczeń.
W efekcie chodzi o zachęcenie dużych zakładów rolno-przemysłowych do głębokiej transformacji, tak aby do 2050 r. gospodarka stała się bezemisyjna, konkurencyjna i neutralna dla klimatu.
Przegląd polega przede wszystkim na:
- objęciu przepisami większej liczby zakładów przemysłowych
- nadaniu pozwoleniom większej skuteczności
- ograniczeniu kosztów administracyjnych
- ułatwieniu dostępu do informacji, zwiększeniu przejrzystości i udziału społeczeństwa
- większym wsparciu przełomowych technologii i innych innowacyjnych podejść.
Komisja zaproponowała poszerzenie zakresu nowych przepisów, tak aby objęły:
- więcej dużych gospodarstw prowadzących intensywny chód zwierząt, w tym, po raz pierwszy, gospodarstwa chowu bydła
- sektor wydobywczy
- duże zakłady wytwarzające baterie.
Przegląd dotyczy także unijnego rozporządzenia o monitorowaniu i przekazywaniu danych, na mocy którego utworzono Europejski Portal Emisji Przemysłowych.
16 marca 2023 państwa UE uzgodniły na forum Rady wspólne stanowisko negocjacyjne, czyli podejście ogólne, na podstawie propozycji Komisji z marca 2022 r. W oparciu o nie prezydencja Rady będzie prowadziła negocjacje w sprawie proponowanych przepisów z Parlamentem Europejskim. Gdy obie instytucje osiągną porozumienie, przepisy te staną się prawem UE.
Źródło: Rada Europejska
