woman with suitcase
Komisja Europejska przedstawiła dziś nową strategię mającą na celu wzmocnienie i zwiększenie odporności największej strefy swobodnego podróżowania na świecie, jaką jest strefa Schengen.
Strefa Schengen obejmuje ponad 420 mln ludzi z 26 krajów. Zniesienie kontroli na granicach wewnętrznych między państwami Schengen stanowi integralny element europejskiego stylu życia – niemal 1,7 mln osób mieszka w jednym państwie Schengen, a pracuje w innym. Obywatele UE opierają swoje plany życiowe na swobodach, jakie oferuje strefa Schengen, a każdego dnia 3,5 mln osób przekracza granice między państwami Schengen.
Swobodny przepływ osób, towarów i usług jest centralnym elementem Unii Europejskiej i ma kluczowe znaczenie dla odbudowy Europy po kryzysie wywołanym COVID-19. W przyjętej dziś strategii Komisja podsumowuje wyzwania, na jakie narażona była strefa Schengen w ostatnich latach, oraz określa kierunek przyszłych działań, przy zachowaniu korzyści płynących z Schengen. Aby państwa członkowskie mogły sprostać dzisiejszym wyzwaniom, konieczne są wspólne działania na szczeblu Unii.
Właściwe funkcjonowanie strefy Schengen opiera się na trzech filarach: skutecznym zarządzaniu granicami zewnętrznymi UE, wzmocnieniu działań wewnętrznych, aby zrekompensować brak kontroli na granicach wewnętrznych – w szczególności działań dotyczących współpracy policyjnej, bezpieczeństwa i zarządzania migracjami – oraz zapewnieniu solidnej gotowości i zarządzania, w tym zakończenia budowy strefy Schengen. Aby zwiększyć wzajemne zaufanie we wdrażanie przepisów Schengen, Komisja przedstawiła dziś również wniosek dotyczący zmiany mechanizmu oceny i monitorowania dorobku Schengen.
Przewodnicząca Komisji Europejskiej, Ursula von der Leyen, powiedziała: Swoboda przemieszczania się, mieszkania i podejmowania pracy w różnych państwach członkowskich to prawo, które Europejczycy bardzo sobie cenią. Jest to jedno z największych osiągnięć Unii, a pojawiające się kryzysy i wyzwania pokazały nam, że nie możemy uznawać strefy Schengen za rzecz oczywistą. Dziś wyznaczamy nowy kierunek działań, który pozwoli strefie Schengen przetrwać próbę czasu i zapewni swobodny przepływ osób, towarów i usług niezależnie od okoliczności, abyśmy mogli odbudować nasze gospodarki i wyjść z kryzysu silniejsi.
Wiceprzewodniczący ds. promowania naszego europejskiego stylu życia Margaritis Schinas powiedział: Nieograniczone przemieszczanie się w obrębie strefy Schengen ma kluczowe znaczenie dla naszego europejskiego stylu życia. Schengen to dobrze funkcjonujący mechanizm, lecz – jak w przypadku każdego innego mechanizmu – jego fundamenty muszą być stale wspierane i wzmacniane, aby mogły sprostać próbie czasu. Dziś wyznaczamy nowy kierunek działań, który zapewni bezpieczeństwo i mobilność obywateli UE oraz zwiększy odporność Schengen na pojawiające się wyzwania. Oczywiście Schengen nie funkcjonuje w pełni bez wszystkich naszych państw członkowskich. Bardziej inkluzywna strefa Schengen będzie silniejszą i bezpieczniejszą strefą Schengen.
Komisarz do spraw wewnętrznych Ylva Johansson skomentowała: Dzięki przedstawionej dziś strategii Schengen będziemy silniejsi w działaniach skierowanych na zewnątrz, abyśmy mogli cieszyć się większą swobodą w granicach Unii. Nowoczesne systemy informatyczne poprawią zarządzanie granicami zewnętrznymi, a wzmocniona współpraca policyjna i wspólne zarządzanie migracjami pomogą wzmocnić strefę Schengen bez kontroli granicznych. Przyjęta dziś strategia zwiększy zaufanie i poprawi zarządzanie, abyśmy mogli skuteczniej przewidywać, przygotowywać się i reagować, a ja stawiam sobie za cel czuwanie nad tym, aby wszystkie państwa członkowskie odegrały w tym procesie swoją rolę.
Cele strategii są następujące:
- Zapewnienie skutecznego zarządzania granicami zewnętrznymi UE poprzez toczący się proces tworzenia stałej służby Europejskiej Straży Granicznej i Przybrzeżnej; zapewnienie interoperacyjności systemów informacyjnych na potrzeby zarządzania granicami i migracją do 2023 r.; oraz opracowywany wniosek dotyczący cyfryzacji wniosków wizowych i dokumentów podróży. Komisja wzywa również współprawodawców do szybkiego przyjęcia wniosku w ramach nowego paktu o migracji i azylu, dotyczącego kontroli przesiewowej osób przekraczających granicę bez zezwolenia.
- Wewnętrzne wzmocnienie strefy Schengen, gdyż ścisła współpraca między państwami członkowskimi w zakresie zapobiegania zagrożeniom bezpieczeństwa i ich zwalczania ma zasadnicze znaczenie dla utrzymania i zrekompensowania braku kontroli na granicach zewnętrznych. Nowe inicjatywy obejmą unijny kodeks współpracy policyjnej; aktualizację ram z Prüm na potrzeby wymiany informacji na temat DNA, odcisków palców i rejestracji pojazdów; oraz rozszerzenie zakresu wykorzystywania danych pasażera przekazywanych przed podróżą poprzez objęcie nim również lotów wewnątrz strefy Schengen. W nowym pakcie o migracji i azylu ustanowione zostanie wspólne podejście do zarządzania migracjami, stanowiącego istotny element właściwego funkcjonowania strefy Schengen.
- Poprawa gotowości i zarządzania: Komisja zaproponowała dziś zmianę mechanizmu oceny i monitorowania dorobku Schengen (więcej informacji poniżej). Będzie również zwoływać regularne fora Schengen w celu wspierania dialogu politycznego służącego rozwiązywaniu wspólnych problemów, w oparciu o roczne sprawozdania na temat stanu strefy Schengen. Jeszcze w tym roku Komisja przedłoży wniosek dotyczący przeglądu kodeksu granicznego Schengen, aby zwiększyć odporność Schengen na poważne zagrożenia przez zapewnienie ścisłej koordynacji i wprowadzenie koniecznych zabezpieczeń, tak aby z możliwości przywrócenia kontroli na granicach zewnętrznych korzystano jedynie w ostateczności. Komisja przedstawi również plan ewentualnościowy umożliwiający reaktywację skutecznego systemu uprzywilejowanych korytarzy dla nieprzerwanego ruchu towarowego na wypadek przyszłych kryzysów. Komisja rozpocznie też dialog z państwami członkowskimi w celu rozwiązania problemu utrzymywanych od dłuższego czasu przywróconych kontroli na granicach wewnętrznych.
- Rozszerzenie strefy Schengen: Przyszłość Schengen musi być powiązana z rozszerzeniem na te państwa członkowskie UE, które nie są jeszcze częścią strefy Schengen. Jest to zarówno uzasadnione oczekiwanie, jak i zobowiązanie prawne, któremu podlegają kraje, które oceniono jako gotowe do przystąpienia do strefy.
Zmiana mechanizmu oceny w celu zwiększenia zaufania
Aby zwiększyć wzajemne zaufanie we wdrażanie przepisów Schengen i zapewnić szybkie wykrywanie i eliminowanie niedociągnięć, Komisja zaproponowała dzisiaj zmianę mechanizmu oceny i monitorowania dorobku Schengen. Zmiany obejmują przyspieszenie procesu oceny, jak również procedurę przyspieszoną w przypadku znacznych niedociągnięć, które mogłyby stanowić zagrożenie dla strefy Schengen jako całości. Ponadto polityczna uwaga będzie w większym stopniu skupiona na ocenach stosowania dorobku Schengen, a ich wyniki będą uwzględniane w sprawozdaniu rocznym na temat stanu strefy Schengen oraz omawiane z Parlamentem Europejskim i Radą. Zmieniony mechanizm zakłada wzmocnione monitorowanie przestrzegania praw podstawowych.
Kontekst
36 lat temu pięć państw członkowskich postanowiło znieść wzajemne kontrole graniczne. Dziś strefa Schengen bez kontroli na granicach wewnętrznych obejmuje ponad 420 mln ludzi w 26 państwach europejskich. W jej skład wchodzą wszystkie państwa UE z wyjątkiem Bułgarii, Rumunii, Chorwacji, Cypru i Irlandii. Strefa obejmuje również cztery państwa niebędące członkami UE: Islandię, Liechtenstein, Norwegię i Szwajcarię.
Przepisy Schengen wymagają aktualizacji, aby dostosować je do zmieniających się wyzwań. Aby zbudować bardziej odporną strefę Schengen, przewodnicząca Ursula von der Leyen zapowiedziała w swoim orędziu o stanie Unii wygłoszonym we wrześniu ubiegłego roku, że Komisja opracuje nową strategię dotyczącą przyszłości strefy Schengen.
Strategia ta opiera się na szeroko zakrojonych konsultacjach z posłami do Parlamentu Europejskiego i ministrami spraw wewnętrznych, którzy spotkali się w ramach forum Schengen w listopadzie 2020 r. i maju 2021 r.
Dalsze informacje
Notatka prasowa: W kierunku silniejszej i bardziej odpornej strefy Schengen
Strategia na rzecz w pełni funkcjonującej i odpornej strefy Schengen
Wniosek dotyczący zmiany mechanizmu oceny i monitorowania dorobku Schengen + załącznik (zob. również ocena skutków oraz jej streszczenie)
autor: Komisja Europejska
