Komisja przyjmuje białą księgę dotyczącą subsydiów zagranicznych na jednolitym rynku

Komisja Europejska przyjęła białą księgę mającą zaradzić problemowi zakłócającego wpływu subsydiów zagranicznych na jednolitym rynku. Komisja chce obecnie uzyskać opinie i wkład wszystkich zainteresowanych stron na temat wariantów przedstawionych w białej księdze. Konsultacje publiczne, które otwarte będą do dnia 23 września 2020 r., pomogą Komisji w przygotowaniu odpowiednich wniosków ustawodawczych w tej dziedzinie.

Wiceprzewodnicząca wykonawcza Margrethe Vestager, odpowiedzialna za politykę w dziedzinie konkurencji i klaster „Europa na miarę ery cyfrowej”, powiedziała: Gospodarka europejska jest otwarta i ściśle powiązana z resztą świata. Jeśli ma ona zachować swoją siłę, musimy zachować czujność. Dlatego właśnie potrzebujemy odpowiednich narzędzi, aby zapewnić, by subsydia zagraniczne nie zakłócały naszego rynku, tak jak robimy to w przypadku subsydiów krajowych. Publikowana dziś [17 czerwca 2020 r.] biała księga to impuls do rozpoczęcia ważnych dyskusji na temat sposobu zaradzenia problemowi skutków subsydiów zagranicznych. Jednolity rynek jest kluczowy dla dobrobytu Europy i funkcjonuje należycie tylko wtedy, gdy zapewnione są równe warunki działania.

Komisarz ds. rynku wewnętrznego Thierry Breton powiedział: Prezentowana dziś [17 czerwca 2020 r.] biała księga to istotny element naszej wizji nowej strategii przemysłowej dla Europy, bazującej na konkurencyjności, otwartych rynkach i silnym jednolitym rynku. Równe warunki działania na jednolitym rynku to rdzeń tej inicjatywy; dzięki nim nasze przedsiębiorstwa będą działać i konkurować w skali globalnej, co pozwoli promować otwartą autonomię strategiczną UE. W ramach zobowiązań na rzecz utrzymania naszego jednolitego rynku musimy zapobiec zakłócaniu przez subsydia zagraniczne postępowań udzielania zamówień publicznych i zagwarantować przedsiębiorstwom sprawiedliwe warunki dostępu do tych procedur.

Komisarz do spraw handlu Phil Hogan powiedział: UE jest jedną z najbardziej otwartych gospodarek na świecie i przyciąga spore inwestycje ze strony naszych partnerów handlowych. Jednak nasza otwartość jest coraz częściej nadużywana za sprawą praktyk w handlu zagranicznym, w tym subsydiów, które zakłócają równe warunki działania dla przedsiębiorstw w UE. Obok innych narzędzi dostępnych na szczeblu UE, takich jak mechanizm monitorowania bezpośrednich inwestycji zagranicznych oraz środki ochrony handlu, biała księga jest pożądanym uzupełnieniem zestawu narzędzi służących naszej otwartej autonomii strategicznej.

Unijne reguły konkurencji, instrumenty ochrony handlu i zasady udzielania zamówień publicznych w dużym stopniu przyczyniają się do zapewnienia przedsiębiorstwom sprawiedliwych warunków działania na jednolitym rynku.

Aby uniknąć zakłóceń, subsydia przyznawane przez państwa członkowskie zawsze podlegały unijnym zasadom pomocy państwa. Subsydia udzielane przez rządy krajów spoza UE przedsiębiorstwom w UE wydają się mieć coraz większy negatywny wpływ na konkurencję na jednolitym rynku, nie są jednak objęte unijną kontrolą pomocy państwa. Rośnie liczba przypadków, w których podejrzewa się, że zagraniczne subsydia ułatwiły przejęcie unijnych przedsiębiorstw lub zakłóciły decyzje inwestycyjne, działalność rynkową lub politykę cenową ich beneficjentów lub zaburzyły proces składania ofert w postępowaniach o udzielenie zamówienia, ze szkodą dla przedsiębiorstw niesubsydiowanych.

Ponadto obowiązujące przepisy dotyczące ochrony handlu odnoszą się wyłącznie do wywozu towarów z państw trzecich, a zatem nie uwzględniają wszystkich zakłóceń powodowanych przez subsydia zagraniczne przyznawane przez państwa spoza UE. W przypadkach, gdy zagraniczne subsydia mają postać przepływów finansowych ułatwiających nabywanie przedsiębiorstw UE lub gdy bezpośrednio wspierają one działalność danego przedsiębiorstwa w UE, czy też ułatwiają składanie ofert w postępowaniach o udzielenie zamówienia, obserwuje się lukę regulacyjną.

W związku z tym w białej księdze zaproponowano rozwiązania i wezwano do opracowania nowych narzędzi w celu wyeliminowania tej luki regulacyjnej. Przedstawiono w tym kontekście kilka możliwych podejść. Pierwsze trzy warianty (tak zwane „moduły”) mają zaradzić zakłóceniom wywołanym przez subsydia zagraniczne (i) na jednolitym rynku ogólnie (moduł 1), (ii) w przypadku przejmowania przedsiębiorstw z UE (moduł 2) oraz (iii) w trakcie unijnych procedur udzielania zamówień publicznych (moduł 3). Moduły te mogą wzajemnie się uzupełniać, a nie stanowić alternatywy względem siebie. W białej księdze przedstawiono również ogólne podejście do subsydiów zagranicznych w kontekście finansowania unijnego.

Ogólny instrument służący wychwytywaniu zakłócającego wpływu subsydiów zagranicznych („moduł 1”)

Moduł 1 proponuje ustanowienie ogólnego instrumentu monitorowania rynku, który wychwytywał będzie wszystkie możliwe sytuacje, w których zagraniczne subsydia mogą powodować zakłócenia na jednolitym rynku.

W tym module organ nadzorczy, którym może być organ krajowy lub Komisja, mógłby podejmować działania na podstawie wskazania lub informacji, że dane przedsiębiorstwo w UE korzysta z zagranicznego subsydium. W przypadku potwierdzenia, że faktycznie udzielono takiego subsydium, organ nakazałby wdrożenie środków mających zaradzić prawdopodobnemu zakłócającemu wpływowi, takich jak płatności kompensacyjne oraz strukturalne lub behawioralne środki zaradcze. Mógłby jednak również uznać, że subsydiowane działanie lub inwestycja mają pozytywny wpływ, który niweluje zakłócenie, i nie prowadzić dalszego dochodzenia („badanie interesu UE”).

Subsydia zagraniczne ułatwiające nabywanie unijnych przedsiębiorstw („moduł 2”)

Pierwszy moduł mógłby zostać uzupełniony modułem 2, który ma w szczególności objąć zakłócenia spowodowane przez zagraniczne subsydia ułatwiające nabycie unijnych przedsiębiorstw. Moduł ten ma na celu zagwarantowanie, aby subsydia zagraniczne nie przynosiły nienależnych korzyści ich beneficjentom przy nabywaniu przedsiębiorstw UE (udziałów w takich przedsiębiorstwach), bezpośrednio poprzez powiązanie subsydium z danym przejęciem lub pośrednio przez poprawę de facto kondycji finansowej nabywcy.

W ramach modułu 2 przedsiębiorstwa otrzymujące wsparcie finansowe od rządu kraju spoza UE zobowiązane byłyby do zgłaszania właściwemu organowi nadzorczemu transakcji nabycia przedsiębiorstw UE, których wartość przekracza pewien próg. W białej księdze proponuje się, aby to Komisja była właściwym organem nadzorczym. Transakcje nie mogłyby zostać zrealizowane dopóki Komisja nie zakończy swojej oceny. Jeśli organ nadzorczy stwierdzi, że transakcja stała się możliwa dzięki zagranicznemu subsydium i że zakłóca ono funkcjonowanie jednolitego rynku, może albo przyjąć zobowiązania strony zgłaszającej, które skutecznie zaradzą zakłóceniu, albo – w ostateczności – zakazać takiego nabycia. W ramach tego modułu Komisja mogłaby również zastosować badanie interesu UE.

Subsydia zagraniczne w unijnych procedurach zamówień publicznych („moduł 3”)

Subsydia zagraniczne mogą również mieć szkodliwy wpływ na przebieg unijnych postępowań o udzielenie zamówienia publicznego. Tą kwestią zajęto się w ramach modułu 3. Subsydia zagraniczne mogą umożliwić oferentom zyskanie nienależnej korzyści, np. gdy mogą oni składać oferty poniżej ceny rynkowej lub nawet poniżej kosztów, co pozwala im na uzyskanie zamówień publicznych, których w przeciwnym wypadku nie byliby w stanie uzyskać. W ramach tego modułu w białej księdze proponuje się mechanizm, zgodnie z którym oferenci musieliby powiadomić instytucję zamawiającą o wkładach finansowych otrzymanych od państw spoza UE. Właściwe instytucje zamawiające i organy nadzoru oceniłyby wówczas, czy istnieje subsydium zagraniczne i czy przez to procedura udzielania zamówień publicznych stała się niesprawiedliwa. W takim przypadku oferent zostałby wykluczony z postępowania o udzielenie zamówienia.

Subsydia zagraniczne w kontekście finansowania unijnego

Wreszcie, w białej księdze określono podejście do kwestii zagranicznych subsydiów w przypadku wniosków o wsparcie finansowe UE. Wszystkie podmioty gospodarcze powinny konkurować o finansowanie unijne na równych zasadach. Subsydia zagraniczne mogą jednak zakłócać ten proces, bowiem stawiają ich beneficjentów w korzystniejszej pozycji przy ubieganiu się o to finansowanie. W białej księdze zaproponowano warianty działań zapobiegających takiej nienależnej korzyści. Między innymi, w przypadku finansowania przydzielanego w ramach przetargów publicznych lub dotacji, zastosowanie miałaby podobna procedura jak ta, przewidziana w unijnych procedurach udzielania zamówień. W białej księdze podkreślono także, że należy zapewnić, aby międzynarodowe instytucje finansowe wdrażające projekty wspierane z budżetu UE, takie jak EBI czy EBOR, przyjęły analogiczne podejście do subsydiów zagranicznych.

Dalsze działania

Biała księga jest obecnie przedmiotem konsultacji publicznych otwartych do dnia 23 września 2020 r. Na podstawie otrzymanych informacji Komisja przedstawi odpowiednie wnioski ustawodawcze w celu zaradzenia problemowi zakłócającego wpływu subsydiów zagranicznych na jednolity rynek.

Kontekst

W swoich konkluzjach z posiedzenia w dniach 21 i 22 marca 2019 r. Rada Europejska zleciła Komisji zidentyfikowanie nowych narzędzi radzenia sobie z zakłócającymi konkurencję skutkami subsydiów zagranicznych dla jednolitego rynku.

W komunikacie „Nowa strategia przemysłowa dla Europy” z dnia 10 marca 2020 r. Komisja potwierdziła, że do połowy 2020 r. przyjmie białą księgę w sprawie instrumentu dotyczącego subsydiów zagranicznych, aby zaradzić zakłócającemu wpływowi subsydiów zagranicznych na jednolitym rynku.

Dodatkowe informacje

Zestawienie informacji: Biała księga w sprawie subsydiów zagranicznych

Strona DG ds. Konkurencji dotycząca subsydiów zagranicznych

Autor: Komisja Europejska