Kształtowanie cyfrowej przyszłości Europy: Komisja przedstawia strategie w zakresie danych i sztucznej inteligencji

Komisja prezentuje dziś swoje pomysły i działania, które mają służyć temu, by transformacja cyfrowa przyniosła korzyści wszystkim. Odzwierciedlają one najlepsze cechy Europy: otwartość, sprawiedliwość, różnorodność, demokratyczność i pewność siebie. Przedstawia ona wizję społeczeństwa europejskiego wspieranego przez rozwiązania cyfrowe stawiające człowieka na pierwszym miejscu, gdzie otwierane są nowe możliwości dla przedsiębiorstw i wspierany jest rozwój wiarygodnych technologii, aby promować otwarte i demokratyczne społeczeństwo oraz dynamiczną i zrównoważoną gospodarkę. Technologie cyfrowe są kluczem do zwalczania zmiany klimatu i osiągnięcia zielonej transformacji. Przedstawione dziś europejska strategia w zakresie danych oraz warianty strategiczne zapewniające ukierunkowany na człowieka rozwój sztucznej inteligencji (AI) to pierwsze kroki do osiągnięcia tych celów.

Przewodnicząca Komisji Ursula von der Leyen powiedziała: Przedstawiamy dziś naszą ambicję, by kształtować cyfrową przyszłość Europy. Obejmuje ona wszystkie dziedziny od cyberbezpieczeństwa przez infrastrukturę krytyczną, edukację cyfrową, umiejętności, po demokrację i media. Pragnę, by cyfrowa Europa odzwierciedlała to, co w Europie najlepsze – otwartość, sprawiedliwość, różnorodność, demokratyczność i pewność siebie.

Wiceprzewodnicząca wykonawcza do spraw Europy na miarę ery cyfrowej Margrethe Vestager powiedziała: Chcemy, by każdy obywatel, każdy pracownik, każde przedsiębiorstwo miały równe szanse na czerpanie korzyści z cyfryzacji. Może to oznaczać bezpieczniejsze poruszanie się po drogach, emitowanie mniejszej ilości zanieczyszczeń dzięki samochodom podłączonym do sieci, czy nawet ratowanie życia dzięki laserowemu obrazowaniu medycznemu z wykorzystaniem sztucznej inteligencji, pozwalającemu lekarzom wykrywać choroby wcześniej niż dotychczas.

Komisarz ds. rynku wewnętrznego Thierry Breton powiedział: Nasze społeczeństwo generuje ogromną ilość danych przemysłowych i publicznych, które zmienią naszą produkcję, konsumpcję i styl życia. Pragnę, aby europejskie przedsiębiorstwa i nasze liczne MŚP miały dostęp do tych danych i tworzyły wartość dla Europejczyków, w tym poprzez rozwój zastosowań sztucznej inteligencji. Europa ma wszystko, czego potrzeba, aby być liderem w dziedzinie „dużych zbiorów danych”, a jednocześnie zachować swoją suwerenność technologiczną, wiodącą pozycję w przemyśle i konkurencyjność gospodarczą z korzyścią dla europejskich konsumentów.

Europa jako zaufany lider w dziedzinie cyfrowej

Technologie cyfrowe, jeśli będą rozsądnie stosowane, przyniosą różnorakie korzyści obywatelom i przedsiębiorstwom. W ciągu najbliższych pięciu lat Komisja skupi się na trzech głównych celach w dziedzinie technologii cyfrowych. Są to:

• technologia przynosząca korzyści ludziom,
• sprawiedliwa i konkurencyjna gospodarka; oraz
• otwarte, demokratyczne i zrównoważone społeczeństwo.

Europa będzie czerpać ze swojej długiej historii technologii, badań, innowacji i pomysłowości oraz ze swojej silnej ochrony praw i podstawowych wartości. Nowe przepisy i ramy regulacyjne umożliwią Europie wprowadzenie najnowocześniejszych technologii cyfrowych i wzmocnienie zdolności w zakresie cyberbezpieczeństwa. Europa zachowa swoje otwarte, demokratyczne i zrównoważone społeczeństwo, a narzędzia cyfrowe mogą wspierać te zasady. Europa opracuje i będzie realizować własną strategię transformacji w kierunku gospodarki cyfrowej i społeczeństwa, które są konkurencyjne na świecie, oparte na wartościach i sprzyjają włączeniu społecznemu, a jednocześnie będzie nadal otwartym, lecz opartym na zasadach rynkiem i będzie ściśle współpracować z partnerami międzynarodowymi.

Europa jako lider w dziedzinie wiarygodnej sztucznej inteligencji

Europa ma wszystkie atuty, by stać się światowym liderem w dziedzinie bezpiecznych systemów sztucznej inteligencji (AI). Dysponujemy doskonałymi ośrodkami badań naukowych, bezpiecznymi systemami cyfrowymi i silną pozycją w dziedzinie robotyki. Mamy też konkurencyjne sektory produkcji i usług, od branży samochodowej, przez energetykę, opiekę zdrowotną, po rolnictwo.

W przedstawionej dziś białej księdze Komisja przewiduje ramy dla wiarygodnej sztucznej inteligencji opartej na doskonałości i zaufaniu. Celem – realizowanym w partnerstwie z sektorem prywatnym i publicznym – jest zmobilizowanie zasobów w całym łańcuchu wartości i stworzenie właściwych zachęt do przyspieszenia wdrażania sztucznej inteligencji, w tym przez małe i średnie przedsiębiorstwa. Obejmuje to współpracę z państwami członkowskimi i społecznością badawczą w celu przyciągania i utrzymywania talentów. Ponieważ systemy sztucznej inteligencji mogą być złożone i niosą ze sobą znaczące ryzyko, zasadnicze znaczenie ma budowanie zaufania. Należy przewidzieć jasne przepisy regulujące systemy sztucznej inteligencji obarczone wysokim ryzykiem, ale nie nakładać zbyt dużych obciążeń na systemy mniej ryzykowne. Zastosowanie mają nadal surowe przepisy UE dotyczące ochrony konsumentów, mające na celu zwalczanie nieuczciwych praktyk handlowych oraz ochronę danych osobowych i prywatności.

Systemy sztucznej inteligencji obarczone wysokim ryzykiem, np. w sektorze zdrowia, utrzymywania porządku publicznego czy transportu, powinny być przejrzyste, identyfikowalne i muszą gwarantować kontrolę człowieka. Władze powinny być w stanie testować i certyfikować dane wykorzystywane w algorytmach, podobnie jak kontrolują kosmetyki, samochody czy zabawki. Do szkolenia systemów wysokiego ryzyka, aby prawidłowo funkcjonowały, potrzebne są obiektywne dane, aby zapewnić poszanowanie praw podstawowych, w szczególności niedyskryminacji. Chociaż obecnie korzystanie z rozpoznawania twarzy do zdalnej identyfikacji biometrycznej jest ogólnie zakazane, a narzędzia tego można używać jedynie w wyjątkowych, należycie uzasadnionych przypadkach, gdy jest współmierne do korzyści, pod warunkiem odpowiednich zabezpieczeń i w oparciu o prawo UE lub prawo krajowe, Komisja pragnie rozpocząć szeroką debatę na temat tego, jakie okoliczności mogłyby ewentualnie uzasadniać wyjątki.

W odniesieniu do zastosowań sztucznej inteligencji obarczonych niższym ryzykiem Komisja przewiduje dobrowolny system znakowania, jeżeli spełniają one wyższe normy.

Rynek europejski jest otwarty na wszystkie zastosowania sztucznej inteligencji, o ile są one zgodne z przepisami UE.

Europa jako lider w dziedzinie gospodarki opartej na danych

Ilość danych generowanych przez przedsiębiorstwa i organy publiczne stale rośnie. Kolejna fala danych przemysłowych poważnie zmieni sposób produkcji, konsumpcji i styl życia. Ich potencjał w większości pozostaje jednak niewykorzystany. Europa ma wszystko, czego potrzeba, aby stać się liderem w tej nowej gospodarce opartej na danych: najsilniejszą bazę przemysłową na świecie, w której MŚP są istotną częścią struktury przemysłowej, technologie, umiejętności, a teraz również jasną wizję.

Celem europejskiej strategii w zakresie danych jest dopilnowanie, by UE stała się wzorem do naśladowania i liderem w społeczeństwie wspieranym przez dane. Dlatego zakłada ona ustanowienie prawdziwej europejskiej przestrzeni danych – jednolitego rynku danych – aby uwolnić niewykorzystane dane, umożliwiając ich swobodny przepływ w Unii Europejskiej i pomiędzy sektorami z korzyścią dla przedsiębiorstw, badaczy i administracji publicznych. Obywatele, przedsiębiorstwa i organizacje powinny mieć możliwość podejmowania lepszych decyzji opartych na przesłankach wynikających z danych nieosobowych. Dane te powinny być ogólnodostępne, zarówno dla podmiotów publicznych, jak i prywatnych, przedsiębiorstw typu start-up czy gigantów.

Aby to osiągnąć, Komisja najpierw zaproponuje ustanowienie odpowiednich ram regulacyjnych dotyczących zarządzania danymi, dostępu do nich i ich ponownego wykorzystywania w stosunkach między przedsiębiorstwami, między przedsiębiorstwami a rządem oraz między organami administracji. Oznacza to wprowadzenie zachęt do udostępniania danych, opracowanie praktycznych, sprawiedliwych i jasnych przepisów dotyczących dostępu do danych i ich wykorzystywania, które są zgodne z europejskimi wartościami i prawami, takimi jak ochrona danych osobowych, ochrona konsumentów i przepisy dotyczące konkurencji. Oznacza to również zwiększenie dostępności danych sektora publicznego poprzez otwarcie zbiorów danych o wysokiej wartości w całej UE i umożliwienie ich ponownego wykorzystania w celu innowacji.

Po drugie, Komisja zamierza wspierać rozwój systemów technologicznych i infrastruktury nowej generacji, co umożliwi UE i wszystkim zainteresowanym podmiotom wykorzystanie możliwości związanych z gospodarką opartą na danych. Komisja wniesie wkład w inwestycje w europejskie projekty o dużym oddziaływaniu dotyczące europejskich przestrzeni danych oraz wiarygodnej i energooszczędnej infrastruktury chmury obliczeniowej.

Ponadto uruchomi ona konkretne działania sektorowe w celu zbudowania europejskich przestrzeni danych, na przykład w dziedzinie produkcji przemysłowej, zielonego ładu, mobilności czy zdrowia.

Komisja będzie również dążyć do dalszego zmniejszenia niedoboru umiejętności cyfrowych wśród Europejczyków i zbada, w jaki sposób zapewnić obywatelom lepszą kontrolę nad tym, kto ma dostęp do dotyczących ich danych generowanych maszynowo.

Dalsze działania

Jak napisano w zaprezentowanej dziś strategii, Komisja przedstawi w tym roku akt prawny o usługach cyfrowych i europejski plan działania na rzecz demokracji, zaproponuje przegląd rozporządzenia eIDAS oraz wzmocni cyberbezpieczeństwo dzięki rozbudowie wspólnej jednostki ds. cyberprzestrzeni. Europa będzie również nadal budować sojusze z partnerami światowymi, wykorzystując swoje uprawnienia regulacyjne, budowanie zdolności, dyplomację i finansowanie w celu promowania europejskiego modelu cyfryzacji.

Obecnie trwają konsultacje publiczne dotyczące białej księgi w sprawie sztucznej inteligencji, które zakończą się 19 maja 2020 r. Komisja gromadzi również informacje zwrotne na temat swojej strategii w zakresie danych. W świetle otrzymanych informacji Komisja podejmie dalsze działania w celu wspierania rozwoju wiarygodnej sztucznej inteligencji i gospodarki opartej na danych.

Kontekst

Od 2014 r. Komisja poczyniła szereg kroków w celu ułatwienia rozwoju gospodarki sprawnie wykorzystującej dane, takich jak rozporządzenie w sprawie swobodnego przepływu danych nieosobowych, akt o cyberbezpieczeństwie, dyrektywa w sprawie otwartych danych i ogólne rozporządzenie o ochronie danych.

W 2018 r. Komisja po raz pierwszy przedstawiła strategię dotyczącą sztucznej inteligencji i uzgodniła z państwami członkowskimi skoordynowany plan. Przedstawione dziś ramy dotyczące sztucznej inteligencji opierają się również na pracach grupy ekspertów wysokiego szczebla ds. sztucznej inteligencji, którzy w kwietniu 2019 r. zaprezentowali wytyczne w zakresie etyki dotyczące godnej zaufania sztucznej inteligencji.

W swoich wytycznych politycznych przewodnicząca Komisji Ursula von der Leyen podkreśliła, że Europa powinna przewodzić transformacji naszego świata w zdrową planetę i nowy świat cyfrowy. W związku z tym ogłosiła, że w pierwszych 100 dniach urzędowania rozpocznie debatę na temat ludzkiej i etycznej sztucznej inteligencji oraz wykorzystania dużych zbiorów danych w celu tworzenia dobrobytu społeczeństw i przedsiębiorstw.

Autor: Komisja europejska