Komisja prezentuje plan działania na rzecz pogłębienia europejskiej unii gospodarczej i walutowej

KE

Nawiązując do wizji przedstawionej w sprawozdaniu pięciu przewodniczących z czerwca 2015 r. oraz w dokumentach otwierających debatę w sprawie pogłębienia unii gospodarczej i walutowej oraz przyszłości finansów UE z wiosny 2017 r., Komisja Europejska proponuje plan działania na rzecz pogłębienia unii gospodarczej i walutowej, w tym konkretne działania, jakie należy podjąć w ciągu następnych 18 miesięcy. Częścią pakietu jest też szereg inicjatyw ustawodawczych. Nadrzędnym celem jest zwiększenie jedności efektywności demokratycznej rozliczalności europejskiej unii gospodarczej i walutowej do 2025 r.

Z tej okazji przewodniczący Jean-Claude Juncker powiedział: Po latach kryzysu nadszedł czas, abyśmy wzięli przyszłość Europy w swoje ręce. Obecny silny wzrost gospodarczy zachęca nas do działań zapewniających, by unia gospodarcza i walutowa była bardziej zjednoczona, efektywna i demokratyczna i przynosiła korzyści wszystkim obywatelom. Najlepszy czas na naprawę dachu jest teraz, póki świeci słońce.

Pogłębienie unii gospodarczej i walutowej (UGW) to środek prowadzący do celu, jakim jest: więcej miejsc pracy i inwestycji, szybszy wzrost oraz większa sprawiedliwość społeczna i stabilność makroekonomiczna. Wspólna waluta zapewnia Europejczykom ochronę i oferuje więcej możliwości, zaś silna i stabilna strefa euro jest niezbędna zarówno dla jej członków, jak i całej UE. W ostatnich latach przeprowadzono ważne reformy instytucjonalne, aby wzmocnić UGW, lecz jej struktura wciąż jest niedokończona. Prezentowany dziś plan działania uwzględnia nierozwiązane jeszcze problemy i określa drogę na przyszłość.

Kryzys gospodarczy i finansowy, jaki nawiedził Europę, nie zaczął się w strefie euro, ale obnażył niektóre z jej instytucjonalnych słabości. Prawie dziesięć lat później, dzięki zdecydowanym działaniom na wszystkich szczeblach, Europa odnotowuje dziś solidne ożywienie koniunktury, które przejawia się wzrostem gospodarczym we wszystkich państwach członkowskich. Bezrobocie jest na najniższym poziomie od końca 2008 r. Nastroje gospodarcze natomiast na najwyższym poziomie od 2000 r. Europejczycy wyrażają też największe poparcie dla wspólnej waluty od czasu wprowadzenia banknotów i monet euro do obiegu.

Wszystko to stwarza sprzyjające warunki dla pogłębienia unii gospodarczej i walutowej. Należy wykorzystać nadchodzące 18 miesięcy, aby podjąć konieczne kroki, uzgodnione w Agendzie przywódców.

Oprócz planu działania prezentowany dziś pakiet zawiera cztery główne inicjatywy:

1. Wniosek w sprawie utworzenia Europejskiego Funduszu Walutowego (EFW) osadzonego w ramach prawnych UE i opartego na dobrze ugruntowanej strukturze Europejskiego Mechanizmu Stabilności (EMS). W ostatnich latach EMS odegrał decydującą rolę w ochronie stabilności strefy euro, pomagając państwom członkowskim odzyskać lub utrzymać dostęp do rynków obligacji państwowych. EFW opierałby się na strukturze EMS i jego obecne ramy finansowe i instytucjonalne pozostałyby zasadniczo niezmienione, podobnie jak rola, jaką odgrywają parlamenty narodowe. Kontynuowałby on zatem pomaganie państwom członkowskim strefy euro znajdującym się w trudnej sytuacji finansowej. EFW zapewniałby ponadto wspólny mechanizm ochronny dla jednolitego funduszu restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji i działał jako pożyczkodawca ostatniej instancji w celu ułatwienia restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji banków wykazujących poważne trudności finansowe. We wniosku przewiduje się także szybsze podejmowanie decyzji w sytuacjach nagłych oraz bardziej bezpośrednie zaangażowanie EFW w zarządzanie programami pomocy finansowej. Z czasem EFW mógłby też rozwijać nowe instrumenty finansowe, na przykład w celu wsparcia ewentualnego mechanizmu stabilizacyjnego. Komisja zwraca się do Parlamentu Europejskiego i Rady o przyjęcie tego wniosku najpóźniej do połowy 2019 r.

2. Wniosek w sprawie włączenia treści Traktatu o stabilności, koordynacji i zarządzaniu w unii gospodarczej i walutowej do ram prawnych Unii, z uwzględnieniem odpowiedniej elastyczności wbudowanej w pakt stabilności i wzrostu i stosowanej przez Komisję od stycznia 2015 r. W 2012 r. 25 państw członkowskich będących sygnatariuszami podjęło prawne zobowiązanie do włączenia treści tego Traktatu do prawa Unii po upływie pięciu lat od jego wejścia w życie, a więc 1 stycznia 2018 r. Zaapelował o to również Parlament Europejski. Wniosek przewiduje włączenie do prawa Unii najważniejszych elementów Traktatu celem wsparcia odpowiedzialnych ram budżetowych na szczeblu krajowym oraz jest w pełni zgodny z obowiązującymi przepisami prawa pierwotnego i wtórnego. Komisja zwraca się do Parlamentu Europejskiego i Rady o przyjęcie tego wniosku najpóźniej do połowy 2019 r.

3. Komunikat w sprawie osadzonych w ramach prawnych Unii nowych instrumentów budżetowych na rzecz stabilnej strefy euro, w którym nakreślono wizję stworzenia pewnych funkcji budżetowych niezbędnych dla strefy euro i całej UE w ramach obecnych i przyszłych finansów publicznych UE. W komunikacie omówiono cztery konkretne funkcje: a) wsparcie dla państw członkowskich na rzecz reform strukturalnych, zapewniane za pośrednictwem narzędzia realizacji reform oraz pomocy technicznej na wniosek państw członkowskich; b) specjalny instrument wsparcia konwergencji państw członkowskich na drodze do przyjęcia euro; c) mechanizm ochronny dla unii bankowej, zapewniany przez EFW/EMS, który ma zostać uzgodniony do połowy 2018 r. i stać się operacyjny do 2019 r. oraz d) mechanizm stabilizacyjny mający na celu utrzymanie poziomu inwestycji w sytuacji dużych wstrząsów asymetrycznych. Komisja wystąpi z koniecznymi inicjatywami w maju 2018 r. w kontekście wniosków w sprawie wieloletnich ram finansowych na okres po 2020 r. Komisja zwróci się wówczas do Parlamentu Europejskiego i Rady o przyjęcie tych wniosków najpóźniej do połowy 2019 r. Na lata 2018–2020 Komisja proponuje też wzmocnienie programu wspierania reform strukturalnych przez podwojenie puli środków finansowych na wsparcie techniczne, do kwoty 300 mln euro na okres do 2020 r. Komisja chce również przetestować to nowe narzędzie realizacji reform w fazie pilotażowej. W tym celu proponuje wprowadzenie ukierunkowanych zmian do rozporządzenia w sprawie wspólnych przepisów, regulującego europejskie fundusze strukturalne i inwestycyjne, aby poszerzyć możliwości wykorzystania części rezerwy na wykonanie do celów wsparcia uzgodnionych reform. Komisja zwraca się do Parlamentu Europejskiego i Rady o przyjęcie tych dwóch wniosków w 2018 r.

4. Komunikat określający ewentualne funkcje Europejskiego Ministra Gospodarki i Finansów, który mógłby sprawować obowiązki wiceprzewodniczącego Komisji i przewodniczyć Eurogrupie. Jego powołanie jest możliwe w ramach obowiązujących Traktatów UE. Przez połączenie istniejących odpowiedzialności i dostępnej wiedzy fachowej to nowe stanowisko zwiększyłoby spójność, efektywność, przejrzystość i demokratyczną rozliczalność kształtowania polityki gospodarczej w UE i strefie euro, przy pełnym poszanowaniu kompetencji krajowych. Osiągnięcie do połowy 2019 r. wspólnego porozumienia co do roli tego ministra pozwoliłoby na utworzenie tego stanowiska w ramach formowania przyszłej Komisji. Eurogrupa mogłaby wówczas również zdecydować, że wybierze tego ministra na swojego przewodniczącego na dwie kolejne kadencje, tak aby dostosować je do kadencji Komisji.

Prezentowany dziś pakiet nie jest ani pierwszym, ani ostatnim krokiem w procesie kończenia budowy unii gospodarczej i walutowej – co jest jednym z dziesięciu nadrzędnych priorytetów Komisji pod przewodnictwem Junckera, zgodnie z jego wytycznymi politycznymi, sprawozdaniem pięciu przewodniczących i dokumentami otwierającymi debatę w sprawie pogłębienia unii gospodarczej i walutowej oraz przyszłości finansów UE. Wszystkie dotychczas podjęte reformy są inspirowane potrzebą łączenia solidarności i odpowiedzialności na wszystkich szczeblach – i cel ten przyświeca również ogłoszonemu dziś pakietowi.

„Wiatr wieje w żagle Europy” nie tylko pod względem wyników gospodarczych, ale także jeżeli chodzi o zaufanie obywateli do wspólnej waluty. Opublikowane dziś wyniki nowego badania Eurobarometr Flash poświęconego strefie euro wskazują, że 64 proc. respondentów uważa, że euro jest korzystne dla ich kraju.

Kontekst

Dzisiejszy pakiet wniosków jest elementem szerszego planu działania przewodniczącego Junckera na rzecz bardziej zjednoczonej, silniejszej i bardziej demokratycznej Unii oraz powiązanej agendy przywódców, zaprezentowanej przez przewodniczącego Rady Europejskiej, Donalda Tuska, prowadzącej do szczytu w Sybinie, gdzie 9 maja 2019 r. powinny zapaść istotne decyzje dotyczące przyszłości Europy. W pakiecie wykorzystano także propozycje Parlamentu Europejskiego oraz idee przedstawione przez prezydenta Francji Emmanuela Macrona w jego przemówieniu na Sorbonie we wrześniu tego roku. Ogłoszenie pakietu poprzedza szczyt państw strefy euro, który odbędzie się w dniu 15 grudnia 2017 r. i na którym przywódcy państw UE spotkają się, aby po raz pierwszy omówić dalsze działania, a także specjalne spotkanie zaplanowane na 28–29 czerwca 2018 r., podczas którego podjęte mają zostać konkretne decyzje.

Więcej informacji

• Pogłębienie unii gospodarczej i walutowej – pytania i odpowiedzi
• Zestawienie informacji na temat pogłębienia unii gospodarczej i walutowej
• Eurobarometr Flash 458 dotyczący strefy euro, grudzień 2017 r.
• Komunikat w sprawie dalszych działań na rzecz dokończenia budowy unii gospodarczej i walutowej
• Wniosek w sprawie utworzenia Europejskiego Funduszu Walutowego osadzonego w ramach prawnych Unii
• Wniosek w sprawie włączenia treści Traktatu o stabilności, koordynacji i zarządzaniu w unii gospodarczej i walutowej do ram prawnych Unii, z uwzględnieniem odpowiedniej elastyczności wbudowanej w pakt stabilności i wzrostu i stosowanej przez Komisję od stycznia 2015 r.
• Komunikat w sprawie osadzonych w ramach prawnych Unii nowych instrumentów budżetowych na rzecz stabilnej strefy euro
• Ukierunkowane zmiany do rozporządzenia w sprawie wspólnych przepisów w celu uruchomienia środków na wsparcie reform krajowych
• Zmiana dotycząca wzmocnienia programu wspierania reform strukturalnych
• Komunikat w sprawie Europejskiego Ministra Gospodarki i Finansów
• Orędzie o stanie Unii w 2017 r. przewodniczącego Junckera
• Dokument otwierający debatę w sprawie pogłębienia unii gospodarczej i walutowej
• Dokument otwierający debatę na temat przyszłości finansów UE
• Sprawozdanie pięciu przewodniczących
• Biała księga w sprawie przyszłości Europy

Autor: Komisja Europejska