Co roku, 19 sierpnia, Unia Europejska przyłącza się do tych, którzy wyrażają uznanie dla nieocenionego wkładu pracowników pomocy humanitarnej narażających swoje życie, by ratować życie innych. Światowy Dzień Pomocy Humanitarnej upamiętnia rocznicę zamachu bombowego na placówkę ONZ w Bagdadzie w 2003 r., w wyniku którego zginęło 22 pracowników pomocy humanitarnej.
Przy uwzględnieniu finansowania zapewnianego przez poszczególne państwa członkowskie, Unia Europejska jest największym na świecie darczyńcą pomocy humanitarnej.
Ogólnie, w 2015 r. pomocą humanitarną z budżetu UE objęto ponad 134 mln osób dotkniętych klęskami żywiołowymi lub konfliktami w ponad 80 krajach na całym świecie.
Na 2016 r. Komisja Europejska przyjęła swój najwyższy w historii wstępny budżet na pomoc humanitarną w wysokości 1,1 mld euro. Zaproponowano budżet w rekordowej wysokości, ponieważ zapotrzebowanie na pomoc humanitarną na całym świecie rośnie z powodu coraz wyższej liczby uchodźców i osób przesiedlonych w wyniku konfliktów zbrojnych, rosnącego wpływu klęsk żywiołowych, zmian klimatu oraz kryzysu gospodarczego.
W wyniku klęsk żywiołowych, takich jak trzęsienie ziemi w Nepalu w 2015 r., ucierpiały miliony osób, ale to konflikty zbrojne powodują największe zapotrzebowanie na pomoc humanitarną.
W ubiegłym roku doszło do czterech poważnych sytuacji kryzysowych w Syrii, Iraku, Jemenie i Sudanie Południowym, które osiągnęły najwyższy poziom w skali oznaczania kryzysów według norm ONZ. W 2015 r. odnotowano największą skalę przymusowych przesiedleń od czasów drugiej wojny światowej.
W związku z tym dużą część unijnej pomocy humanitarnej przeznaczono dla uchodźców i przesiedleńców, przy czym Komisja Europejska dostarczyła ponad 1 mld euro (co odpowiada około 73 proc. rocznego budżetu na pomoc humanitarną w 2015 r.) na projekty związane z pomocą dla uchodźców i osób wewnętrznie przesiedlonych. Największa część pomocy humanitarnej dla uchodźców przeznaczana jest na wsparcie żywnościowe i żywienie (47 proc.). Pozostałe środki przeznaczane są na opiekę zdrowotną (13 proc.), wodę, urządzenia sanitarne i higieniczne, schronienia i artykuły nieżywnościowe (10 proc.) oraz ochronę (8 proc.).
Z uwagi na bezprecedensowy kryzys humanitarny w 2015 r. Komisja Europejska ukierunkowała swoją pomoc humanitarną na osoby najbardziej potrzebujące i najbardziej narażone oraz działała na rzecz zwiększenia skuteczności swoich działań politycznych. Podczas pierwszego Światowego Szczytu Humanitarnego, który odbył się w maju 2016 r., UE z zadowoleniem przyjęła inaugurację tzw. „wielkiego układu” między darczyńcami a organizacjami humanitarnymi, który ma na celu przeznaczenie co najmniej 1 mld dolarów USA w ciągu najbliższych pięciu lat na zapewnienie pomocy humanitarnej tam, gdzie jest ona najbardziej potrzebna.
Wszelka pomoc humanitarna jest bezstronna i niezależna oraz przekazywana jest organizacjom pozarządowym i międzynarodowymi, Organizacji Narodów Zjednoczonych oraz stowarzyszeniom Czerwonego Krzyża.
Pracownicy pomocy humanitarnej narażeni są na coraz większe niebezpieczeństwo
W ciągu ostatnich dwóch dziesięcioleci wyzwania humanitarne stawały się coraz bardziej skomplikowane i organizacje humanitarne napotykają coraz większe trudności w uzyskaniu dostępu do potrzebujących. W ciągu ostatnich 19 lat niemal 4 tys. pracowników pomocy humanitarnej padło ofiarami poważnych ataków, a ponad jedna trzecia z nich została zabita [1]. Większość ofiar ataków to obywatele służący w swoich własnych krajach.
Mimo tego, że w latach 2013–2015 liczba ataków na pracowników pomocy humanitarnej obniżyła się, nie oznacza to, że zawód ten stał się bezpieczniejszy. Liczba ataków spadła bowiem, ponieważ mniej pracowników pomocy humanitarnej mogło prowadzić działalność w terenie ze względu na zmienne warunki bezpieczeństwa. W konsekwencji, jeżeli w obliczu braku bezpieczeństwa organizacje pomocowe będą zmuszone zawiesić działalność lub wycofać się z niebezpiecznych rejonów, miliony potrzebujących mogą pozostać bez pomocy ratującej życie.
Ataki na pracowników pomocy humanitarnej są jawnym naruszeniem międzynarodowego prawa humanitarnego, które ma na celu ograniczenie skutków konfliktów zbrojnych dla ludności cywilnej. Określono w nim obowiązki państw i innych niż państwowe stron konfliktów zbrojnych oraz zdefiniowano podstawowe zagadnienia, takie jak prawo do otrzymania pomocy humanitarnej, ochrona ludności cywilnej, w tym personelu medycznego i pracowników pomocy humanitarnej, a także ochrona praw słabszych grup społecznych.
Zasady, które przyświecają pomocy humanitarnej – humanitaryzm, neutralność, bezstronność i niezależność – wynikają również z przepisów międzynarodowego prawa humanitarnego.
Unia Europejska jest zaangażowana w propagowanie poszanowania i przestrzegania międzynarodowego prawa humanitarnego na całym świecie. Komisja Europejska finansuje również szkolenia z zakresu międzynarodowego prawa humanitarnego wśród personelu cywilnego i medycznego uczestniczącego w operacjach zarządzania kryzysowego prowadzonych przez UE.
Dodatkowe informacje
- Strona internetowa Dyrekcji Generalnej Komisji Europejskiej ds. Pomocy Humanitarnej i Ochrony Ludności (ECHO)
- Strona internetowa europejskiego komisarza ds. pomocy humanitarnej i zarządzania kryzysowego Christosa Stylianidesa
- Solidarność w działaniu
- Baza danych dotycząca bezpieczeństwa pracowników pomocy humanitarnej:
[1] 1997-2015. Źródło: Humanitarian Outcomes (2016 r.), Aid Worker SecurityDatabase, https://aidworkersecurity.org
