Ochrona konkurencji: nowe wytyczne Komisji dotyczące wspólnej sprzedaży oliwy z oliwek, wołowiny i cielęciny oraz roślin uprawnych – często zadawane pytania
1. Jaki jest cel nowych wytycznych?
Artykuł 101 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej zakazuje zawierania porozumień naruszających konkurencję, chyba że takie porozumienia przyczyniają się do polepszenia produkcji lub dystrybucji, umożliwiając jednocześnie konsumentom sprawiedliwy udział w osiąganych zyskach. Zgodnie z odnośnymi rozporządzeniami i w przewidzianym w nich zakresie zasady te mają zastosowanie do sektora rolnego, z zastrzeżeniem pewnych szczególnych odstępstw.
W ramach reformy wspólnej polityki rolnej (WPR) z 2013 r. odstępstwa takie wprowadzono w odniesieniu do sprzedaży oliwy z oliwek, wołowiny i cielęciny oraz roślin uprawnych. Rozporządzenie o jednolitej wspólnej organizacji rynku umożliwia organizacjom producentów i zrzeszeniom organizacji producentów prowadzącym działalność w wymienionych trzech sektorach wspólną sprzedaż i wspólne ustalanie cen, ilości i innych warunków handlu takimi produktami za pośrednictwem uznanych organizacji, jeśli dzięki innym wspólnym działaniom (takim jak dystrybucja, składowanie) generują one znaczące usprawnienia.
Nowe wytyczne mają pomóc rolnikom, organizacjom producentów i zrzeszeniom organizacji producentów ocenić, czy spełniają oni warunki korzystania z odstępstw. Wytyczne zawierają schematy, które krok po kroku wyjaśniają sposób postępowania.
Nowe wytyczne zawierają również wzięte z życia przykłady dotyczące każdego z wymienionych sektorów, które to przykłady ilustrują zarówno działania organizacji rolników zgodne z obowiązującymi zasadami, jak i działania, które takie zasady naruszają.
Nowe wytyczne powinny ponadto zapewnić, że odstępstwa stosowane będą w jednolity sposób we wszystkich państwach członkowskich. Będą one wspólnym punktem odniesienia dla krajowych organów ds. konkurencji i sądów.
2. Dlaczego nowe wytyczne odnoszą się do trzech konkretnych sektorów?
Nowe wytyczne koncentrują się na nowych zasadach wprowadzonych w ramach ostatniej reformy WPR, które dotyczą właśnie tych trzech sektorów.
3. Na jakich warunkach rolnicy mogą prowadzić wspólną sprzedaż?
Rolnicy mogą dokonywać wspólnej sprzedaży w sektorze roślin uprawnych, żywych zwierząt przeznaczonych do produkcji wołowiny i cielęciny oraz w sektorze oliwy z oliwek, jeżeli spełnione są następujące warunki:
- Działania w zakresie wspólnej sprzedaży muszą być prowadzane przez organizacje producentów lub zrzeszenia organizacji producentów (zwane dalej „organizacjami”), formalnie uznane przez władze krajowe. Jeśli rolnicy indywidualni sprzedają swoje produkty bez pośrednictwa tych organizacji, ich działania zostaną ocenione na podstawie standardowych zasad dotyczących unijnej polityki rolnej i konkurencji.
- Ilość produktów wprowadzanych do obrotu w ramach wspólnych działań organizacji nie może przekraczać:
- 15 proc. krajowej produkcji wołowiny i cielęciny oraz roślin uprawnych;
- 20 proc. właściwego rynku w przypadku oliwy z oliwek.
- Oprócz wspólnej sprzedaży organizacje powinny prowadzić inne działania, takie jak składowanie lub dystrybucja.
- Te dodatkowe działania powinny znacząco poprawić konkurencyjność rolników na rynku (tj. przynieść znaczące usprawnienia).
Nowe wytyczne instruują, w jaki sposób obliczać ilości wprowadzane do obrotu, które nie mogą przekraczać wyznaczonych pułapów.
Nowe wytyczne zawierają również, dla każdego z trzech sektorów, jasne przykłady działań, które mogą przynieść znaczące usprawnienia i opisują szereg sytuacji, w których usprawnienia takie powstają.
W wytycznych wyjaśniono np. jak producenci oliwy z oliwek mogą wspólnie przetwarzać zebrane przez siebie oliwki, aby wysokie koszty nabycia wytłaczarni oliwy rozłożyły się na kilka podmiotów. Inny przykład dotyczy wspólnego promowania swoich produktów przez producentów wołowiny i cielęciny pragnących komercjalizować produkt różniący się od innych produktów. W obydwu przykładach istnieje wymóg spełnienia pewnych warunków określonych w nowych wytycznych, jak opisano w pkt 3.
4. Jak działania takie przyczyniają się w praktyce do poprawy pozycji rolników?
Po pierwsze, jeśli wspólna sprzedaż dotyczy do 15 % krajowej produkcji wołowiny i cielęciny oraz roślin uprawnych lub odpowiada 20 % właściwego rynku oliwy z oliwek, sprzedaż taka odpowiada zapotrzebowaniu największych nabywców na rynku. Rolnicy europejscy prowadzący wspólną sprzedaż zyskają w związku z tym dużo większą siłę przetargową i osiągną lepszą równowagę względem swoich nabywców, co byłoby niemożliwe w przypadku indywidualnej sprzedaży.
Po drugie, realizując wspólnie działania pomocnicze za pośrednictwem organizacji rolników, rolnicy mogą uzyskać dostęp do tańszych środków produkcji (np. wspólnie pozyskując paszę lub nawozy), obniżyć koszty transportu lub dystrybucji lub zapewnić bardziej elastyczny lub solidny system dostaw (np. poprzez optymalne wykorzystanie obiektów magazynowych lub kanałów dystrybucji). Dzięki temu mogą oni obniżyć swoje koszty i poprawić swoją ofertę, co oznacza większą konkurencyjność na rynku.
5. Czy wspólna sprzedaż wymaga wcześniejszego zezwolenia?
Nie. Rolnicy i skupiające ich organizacje sami muszą sprawdzić, czy wspólna sprzedaż spełnia wyżej wymienione warunki. Jednakże, rozpoczynając wspólną sprzedaż, organizacje zobowiązane są niezwłocznie powiadomić o tym fakcie właściwy organ danego państwa członkowskiego. Lista właściwych organów krajowych znajduje się pod adresem:
http://ec.europa.eu/agriculture/producer-interbranch-organisations/index_en.htm
6. Jaka jest w tym procesie rola organów ds. konkurencji?
Organy ds. konkurencji odpowiadają za monitorowanie rynków w celu zapewnienia równych szans wszystkim konkurentom. Organy ds. konkurencji mają prawo zażądać od każdego podmiotu prowadzącego działalność gospodarczą – w tym rolników - dostarczenia informacji, które umożliwią sprawdzenie, czy reguły konkurencji są przestrzegane. Jeżeli dana organizacja otrzymuje taki wniosek i pragnie skorzystać ze szczególnego odstępstwa dotyczącego wspólnej sprzedaży, musi wykazać, że określone powyżej w pytaniu 3 warunki są spełnione.
W wyjątkowych okolicznościach i w pewnych określonych przypadkach przedstawionych w wytycznych, organy ds. konkurencji mogą zdecydować, że dana wspólna sprzedaż konkretnej organizacji producentów nie powinna mieć miejsca lub powinna zostać dostosowana.
7. W jaki sposób wytyczne uzupełniają inne inicjatywy Komisji na rzecz wzmocnienia współpracy rolników?
Celem wytycznych jest ułatwienie zastosowania w praktyce nowych zasad przewidzianych w rozporządzeniu o jednolitej wspólnej organizacji rynku. Ich celem jest zatem pomoc rolnikom w realizacji wspólnej sprzedaży przy spełnieniu pewnych warunków oraz wzmocnienie ich pozycji w łańcuchu dostaw żywności.
Komisja nadal badać będzie organizację łańcucha dostaw żywności i pozycję, jaką mają w nim rolnicy. Komisja tworzy właśnie grupę roboczą ds. rynków rolnych. Zadaniem grupy będzie udzielanie porad zewnętrznych i dzielenie się wiedzą fachową na temat funkcjonowania rynków rolnych oraz pozycji rolników w łańcuchu dostaw żywności, a także formułowanie zaleceń i przedstawianie propozycji inicjatyw politycznych w tej dziedzinie, przy należytym uwzględnieniu globalnych wyzwań, jakie stoją przed zrównoważonym rolnictwem.
Źródło: Komisja Europejska
