WP 2026 27 HE
Komisja Europejska przyjęła główny Program Pracy programu Horyzont Europa na lata 2026–2027. To kluczowy dokument, który wyznacza kierunki finansowania badań i innowacji w UE na najbliższe dwa lata. Łączny budżet wyniesie 14 mld euro. Komisja zainwestuje w badania naukowe i innowacje, aby realizować strategiczne cele UE: osiągnięcie neutralności klimatycznej, zwiększenie wykorzystania sztucznej inteligencji (AI) w badaniach naukowych i innowacjach oraz zapewnienie odporności w szybko zmieniającym się świecie.
W tym celu w programie wprowadza się nowe interdyscyplinarne konkursy, które będą wspierać dekarbonizację gospodarki oraz wykorzystanie sztucznej inteligencji w badaniach naukowych. Rozszerza się również inicjatywę Wybierz Europę (Choose Europe) w celu przyciągnięcia talentów z całego świata i ułatwia ubieganie się o finansowanie i uczestnictwo w programie Horyzont Europa.
Nowe horyzontalne konkursy
- Clean Industrial Deal: 540 mln euro na wspieranie wdrażania czystych technologii w przemyśle energochłonnym
- AI in Science: 90 mln euro na zastosowania bezpiecznej i zaufanej sztucznej inteligencji w nauce (zaawansowane materiały, rolnictwo, zdrowie)
- New European Bauhaus Facility: ponad 210 mln euro na transformację przestrzeni miejskich w sposób zrównoważony i inkluzywny.
Główną nowością programu prac na lata 2026–2027 są horyzontalne zaproszenia do składania wniosków, które dotyczą przekrojowych wyzwań w różnych obszarach badań naukowych i innowacji.
W ramach jednego z takich konkursów, wspierającego Clean Industrial Deal (Czysty ład przemysłowy), przeznaczono 540 mln euro na przyspieszenie wprowadzania na rynek najnowocześniejszych czystych technologii i zdekarbonizowanych rozwiązań przemysłowych. Przyjmuje się podejście oddolne, kierowane przez przemysł, koncentrując się na dekarbonizacji energochłonnych gałęzi przemysłu i czystych technologiach na rzecz działań w dziedzinie klimatu.
Zaproszenie do składania wniosków w zakresie sztucznej inteligencji w nauce (AI on Science), z budżetem w wysokości 90 mln euro, wspiera godne zaufania zastosowania sztucznej inteligencji w sektorach takich jak zaawansowane materiały, rolnictwo i opieka zdrowotna. Przyczyni się do realizacji inicjatywy Zasoby na rzecz sztucznej inteligencji w nauce w Europie, jest zgodny z europejskimi celami transformacji cyfrowej i wzmacnia wiodącą rolę kontynentu w bezpiecznym, etycznym rozwoju sztucznej inteligencji.
Do sprostania wyzwaniom przekrojowym przewidziano również instrument Nowego Europejskiego Bauhausu. W latach 2026–2027 przeznaczone zostanie ponad 210 mln euro na rewitalizację dzielnic poprzez projektowanie z myślą o zrównoważonym rozwoju i włączeniu społecznym.
Przyciąganie i wspieranie talentów
- Choose Europe / MSCA: 50 mln euro (fellowship, mobilność, stabilność kariery);
- Infrastruktury badawcze: 50 mln euro na transgraniczny dostęp i szkolenia;
- ERA Chairs: 240 mln euro na przyciąganie topowych naukowców do słabiej rozwiniętych regionów.
Inicjatywa Choose Europe, mająca na celu przyciągnięcie talentów z całego świata, jest kluczowym elementem tego programu prac. Na Działania Marii Skłodowskiej-Curie przeznaczono 50 mln euro – na długoterminowe stypendia, stabilność podoktorską i zachęty do relokacji, co zapewni naukowcom możliwość kontynuowania udanych karier w Europie.
Kolejne 50 mln euro zainwestowane będzie w infrastrukturę badawczą w celu poprawy transnarodowego dostępu i szkoleń, natomiast w ramach komponentu ERA Chairs przeznaczono 240 mln euro na przyciągnięcie najlepszych naukowców do regionów osiągających słabsze wyniki.
Część dotycząca europejskich ekosystemów innowacji (European Innovation Ecosystems) wspiera przedsiębiorstwa typu start-up i scale-up poprzez inicjatywy takie jak European Start-up & Scale-up Hubs, które tworzą transnarodową sieć centrów innowacji zakorzenionych w uczelnianych badaniach naukowych. Ten program prac zapewni również stały dostęp do krytycznej infrastruktury badawczej i danych.
Prostszy i bardziej dostępny
W odpowiedzi na informacje zwrotne od społeczności zajmującej się badaniami naukowymi i innowacjami zmniejszone i uproszczone zostanie obciążenie administracyjne, co ułatwi beneficjentom uczestnictwo w programie. Przyjęty właśnie program prac jest mniej nakazowy i o 33 % krótszy niż edycja na lata 2023–2024. Koncentruje się na mniejszej liczbie większych projektów, aby zmaksymalizować ich oddziaływanie.
Kluczowe środki upraszczające obejmują ryczałtowe finansowanie (lump sum) połowy budżetu projektu, co zmniejsza obciążenie administracyjne uczestników. Aby obniżyć bariery dla nowych wnioskodawców i małych przedsiębiorstw, program wprowadza tematy przyjazne dla nowych uczestników oraz bardziej skupione na MŚP. Ponadto 41 tematów konkursowych będzie podlegało dwuetapowemu procesowi oceny, co umożliwi wnioskodawcom złożenie najpierw krótkiego wniosku, a pełne wnioski będą wymagane tylko w przypadku pozytywnego wyniku. Podejście to, w połączeniu ze zanonimizowanymi ocenami w niektórych przypadkach i uproszczonymi szablonami wniosków ma zwiększyć bezstronność i skrócić czas oczekiwania na przyznanie dotacji.
Program rusza już 18 grudnia 2025 wraz z pierwszymi konkursami – w tym horyzontalnymi i klimatyczno-przemysłowymi.
Krajowy Punkt Kontaktowych Programów Badawczych UE planuje zorganizować 3-4 lutego 2026 Dzień Informacyjny na temat najnowszych informacji wraz z omówieniem nowych konkursów. Więcej informacji już wkrótce. Zapraszamy do śledzenia strony KPK.
Źródło: Krajowy Punkt Kontaktowych Programów Badawczych UE
Edycja: BIWW
