osoby w sklepie
Komisja Europejska przedstawiła dziś szereg krótko- i średnioterminowych działań mających na celu zwiększenie światowego bezpieczeństwa żywnościowego oraz wsparcie rolników i konsumentów w UE w świetle rosnących cen żywności i kosztów nakładów, takich jak energia i nawozy. Gwałtowny wzrost światowych cen surowców, zintensyfikowany przez rosyjską inwazję na Ukrainę, ponownie uwypuklił potrzebę zwiększenia odporności i zrównoważonego charakteru unijnego rolnictwa i łańcuchów dostaw żywności, zgodnie ze strategią „od pola do stołu”.
Komisja zobowiązuje się do wprowadzenia wszelkich niezbędnych środków w celu zapewnienia, aby UE, jako eksporter netto żywności i główny producent produktów rolno-spożywczych, przyczyniała się do światowego bezpieczeństwa żywnościowego, zwłaszcza w Ukrainie, Afryce Północnej i na Bliskim Wschodzie – regionach, które w dużej mierze są uzależnione od importu zbóż – a także w Azji i Afryce Subsaharyjskiej. UE jest głównym dostawcą pomocy humanitarnej i rozwojowej w dziedzinie żywności i systemów żywnościowych.
Dostępność żywności w UE nie jest obecnie zagrożona, ponieważ kontynent jest w dużej mierze samowystarczalny pod względem wielu produktów rolnych. Nasz sektor rolny jest jednak importerem netto określonych produktów, np. białka paszowego. Ta podatność na zagrożenia, wraz z wysokimi kosztami nakładów, takich jak nawozy i energia ze źródeł kopalnych, powoduje wyzwania dla rolników związane z produkcją i stwarza ryzyko wzrostu cen żywności.
Wiceprzewodniczący Komisji Valdis Dombrovskis oświadczył: Wojna Rosji przeciwko Ukrainie doprowadziła do wielu problemów, w tym związanych z globalnym bezpieczeństwem żywnościowym. Jeśli chodzi o żywność, nadszedł czas, by Europa okazała swoją solidarność: musimy pomóc Ukrainie, jej mieszkańcom i rolnikom, a także najbardziej wrażliwym krajom importującym żywność na całym świecie, które borykają się z rosnącymi cenami i potencjalnymi niedoborami. Będziemy nadal udzielać pomocy humanitarnej, aby złagodzić cierpienia Ukraińców, zapewniając im dostęp do podstawowych towarów i usług, w szczególności do żywności. Jednocześnie musimy unikać wszelkich ograniczeń wywozowych, aby utrzymać ceny żywności na odpowiednim poziomie. Chociaż w UE bezpieczeństwo żywnościowe nie jest zagrożone, powinniśmy zająć się kwestiami przystępności cenowej żywności i podjąć kroki, aby nasze rolnictwo i łańcuchy dostaw żywności były bardziej odporne i zrównoważone i mogły poradzić sobie z przyszłymi kryzysami.
Komisarz ds. rolnictwa, Janusz Wojciechowski, powiedział: Nie pozwolimy, by Ukraina sama mierzyła się z rosyjską agresją. Naszym priorytetem jest zadbanie o to, by Ukraińcy mieli wystarczającą ilość pożywienia, paliwa i wody. Będziemy również pomagać im w dalszym sadzeniu i uprawie zbóż i nasion oleistych, które są bardzo potrzebne zarówno im, jak i całemu światu oraz wspomagać ich w eksporcie. UE jest rolniczym supermocarstwem. Dopilnujemy, by nasi rolnicy otrzymali pełne wsparcie Komisji, aby sprostać globalnym potrzebom w zakresie żywności. Dokonamy tego, pracując nad zapewnieniem bardziej zrównoważonego charakteru naszych łańcuchów dostaw żywności i zwiększeniem odporności na przyszłe kryzysy.
Wzmocnienie światowego bezpieczeństwa żywnościowego
Bezpieczeństwo żywnościowe w ogarniętej wojną Ukrainie budzi ogromne zaniepokojenie, zwłaszcza w oblężonych miastach, a Rosja wydaje się celowo atakować i niszczyć magazyny żywności.
Komisja wspiera Ukrainę w opracowywaniu i wdrażaniu krótko- i średnioterminowej strategii bezpieczeństwa żywnościowego, aby zapewnić, by środki w miarę możliwości dotarły do gospodarstw oraz by utrzymać infrastrukturę transportową i magazynową, aby umożliwić Ukrainie wyżywienie obywateli i odzyskanie rynków eksportowych w przyszłości.
Unijny program wsparcia w sytuacjach nadzwyczajnych o wartości 330 mln euro pomoże Ukrainie zapewnić dostęp do podstawowych towarów i usług, a także przyczyni się do ochrony ludności. Program ma na celu złagodzenie cierpień Ukraińców poprzez zapewnienie dostępu do podstawowych towarów i usług oraz ich ochrony. Kolejnym ważnym celem będzie odbudowa infrastruktury cywilnej na małą skalę, planowanie strategiczne, a także zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego.
Komisja zapewni regularne monitorowanie i analizę cen żywności i braku bezpieczeństwa żywnościowego oraz będzie nadal angażować się w działania organów międzynarodowych i wielostronnych (FAO, WTO, G-7, G20) w celu koordynowania polityki. Ponadto UE zwiększyła pomoc humanitarną dla regionów i grup ludności najbardziej dotkniętych brakiem bezpieczeństwa żywnościowego.
W ramach programu współpracy międzynarodowej na lata 2021–2027 UE będzie pracować nad rozwojem zrównoważonego charakteru systemów żywnościowych z około 70 krajami partnerskimi. Ponadto na szczycie „Żywność na rzecz wzrostu”, który odbył się w Tokio w grudniu 2021 r., UE i jej państwa członkowskie zobowiązały się do dalszego rozwiązywania problemu niedożywienia, składając znaczne zobowiązanie w wysokości 4,3 mld euro, w tym co najmniej 2,5 mld euro ze strony UE na współpracę międzynarodową w celu żywienia w latach 2021–2024.
Ponadto UE będzie nadal zdecydowanie opowiadać się za unikaniem ograniczeń wywozowych i zakazów eksportu żywności oraz za dobrze funkcjonującym jednolitym rynkiem.
Ten głęboki kryzys potwierdza, że musimy przyspieszyć globalną transformację systemu żywnościowego w kierunku zrównoważonego rozwoju i odporności, aby lepiej przygotować się na przyszłe kryzysy. W następstwie szczytu ONZ w sprawie systemów żywnościowych w 2021 r. Komisja zaangażuje się w osiem koalicji, których celem jest transformacja systemu żywnościowego, odporność i zrównoważony wzrost wydajności.
Wspieranie unijnych rolników i konsumentów
Aby zwiększyć przystępność cenową żywności, państwa członkowskie mogą również wprowadzić obniżone stawki podatku od wartości dodanej i zachęcać podmioty gospodarcze do ograniczania cen detalicznych. Państwa członkowskie mogą również korzystać z funduszy UE, takich jak Europejski Fundusz Pomocy Najbardziej Potrzebującym (FEAD), który wspiera działania państw UE mające na celu zapewnienie żywności lub podstawowej pomocy materialnej osobom znajdującym się w najtrudniejszej sytuacji.
Nowo utworzony europejski mechanizm gotowości i reagowania na kryzysy związane z bezpieczeństwem żywnościowym (EFSCM), gromadzący administracje europejskie i krajowe oraz podmioty prywatne w całym łańcuchu dostaw, przeprowadzi dogłębną analizę zagrożeń i słabości unijnego łańcucha dostaw żywności, a następnie przygotuje zalecenia i odpowiednie środki łagodzące.
Aby wypełnić swoją rolę światowego dostawcy żywności, który nadal jest w pełni zaangażowany w transformację środowiskową, unijny sektor rolny potrzebuje naszego pełnego wsparcia. W tym celu Komisja przyjęła dziś następujące środki:
- Pakiet wsparcia w wysokości 500 mln euro, w tym poprzez wykorzystanie rezerwy kryzysowej, w celu wsparcia producentów najbardziej dotkniętych poważnymi skutkami wojny w Ukrainie. Na tej podstawie państwa członkowskie mogłyby zapewnić rolnikom dodatkowe wsparcie finansowe, aby przyczynić się do światowego bezpieczeństwa żywnościowego lub zaradzić zakłóceniom na rynku spowodowanym zwiększonymi kosztami nakładów lub ograniczeniami w handlu. Należy priorytetowo traktować wsparcie dla rolników zaangażowanych w zrównoważone praktyki, przy jednoczesnym zapewnieniu, aby środki były ukierunkowane na sektory i rolników najbardziej dotkniętych kryzysem.
- Od 16 października 2022 r. więcej zaliczek na płatności bezpośrednie, a także środki obszarowe i działania związane ze zwierzętami w ramach rozwoju obszarów wiejskich.
- Środki ochrony rynku mające na celu wsparcie rynku wieprzowiny w związku ze szczególnie trudną sytuacją w tym sektorze.
- Wyjątkowe i tymczasowe odstępstwo umożliwiające uprawę roślin na gruntach ugorowanych w celu produkcji żywności i pasz, przy jednoczesnym utrzymaniu pełnego poziomu płatności z tytułu zazieleniania dla rolników. Zwiększy to zdolność produkcyjną UE pomimo ograniczonej dostępności żyznych gruntów.
- Szczególne tymczasowe mechanizmy elastyczności w stosunku do istniejących wymogów przywozowych dotyczących pasz przyczynią się do złagodzenia presji na rynek pasz.
Komisja zaproponowała nowe, samodzielne tymczasowe ramy kryzysowe, które obejmują również rolników, producentów nawozów i sektor rybołówstwa. Umożliwiają one świadczenie pomocy dla rolników dotkniętych znacznym wzrostem kosztów nakładów. Ceny nawozów i dostawy dla rolników będą monitorowane w celu zagwarantowania, że perspektywy zbiorów w UE nie będą zagrożone.
Komisja proponuje również, aby państwa członkowskie przekazywały co miesiąc dane na temat prywatnych zapasów podstawowych produktów żywnościowych i paszowych, aby uzyskać aktualny i dokładny przegląd ich dostępności.
Wzmocnienie odporności i stabilności systemów żywnościowych
Zrównoważona gospodarka żywnościowa stanowi integralną część bezpieczeństwa żywnościowego. Wdrażając niezbędne zmiany określone w strategii „od pola do stołu” i strategii na rzecz bioróżnorodności, Komisja zadba o to, by ogólna wydajność rolnictwa UE nie została osłabiona. Oznacza to większe wykorzystanie innowacji przyczyniających się do zrównoważonego zwiększenia plonów, takich jak rolnictwo precyzyjne, nowe techniki genomowe, lepsza gospodarka składnikami odżywczymi, zintegrowana ochrona przed szkodnikami, biologiczne alternatywy dla pestycydów chemicznych itp.
Zwiększenie odporności poprzez zmniejszenie zależności europejskiego rolnictwa od energii, energochłonnego importu i importu pasz jest konieczne bardziej niż kiedykolwiek dotychczas. Odporność wymaga zróżnicowanych źródeł importu i rynków zbytu dzięki solidnej wielostronnej i dwustronnej polityce handlowej. W ramach programu „Horyzont Europa” prowadzone będą inwestycje w badania naukowe i innowacje w celu zastąpienia stosowania nawozów syntetycznych. Wśród wniosków przedstawionych przez Komisję znalazły się: większa efektywność wykorzystania azotu, przejście na zielony amoniak stosowany w nawozach oraz waloryzacja biomasy. Komisja wzywa państwa członkowskie do wykorzystania w tym względzie wszystkich instrumentów dostępnych w ich planach strategicznych WPR na lata 2023–2027. Dotyczy to na przykład stosowania narzędzi zarządzania ryzykiem, rozwoju rolnictwa precyzyjnego lub wsparcia powiązanego z produkcją w celu pobudzenia upraw roślin wysokobiałkowych.
Dodatkowe informacje
Pytania i odpowiedzi na temat środków przyjętych przez Komisję Europejską
