fakeinfo
W kontekście zbliżających się wyborów do europarlamentu informowaliśmy już kilkukrotnie o zagrożeniu, jakim jest dezinformacja. To pozornie nowe zjawisko rozwija się głównie w mediach i internecie, który pierwotnie miał zwiększać dostęp do informacji, stanowić przestrzeń wolności i poszerzać obszar demokracji. W ostatnim czasie okazał się jednak również bardzo podatny na zagrożenia. Dezinformacja jest przemyślanym i skoordynowanym działaniem, polegającym na wprowadzaniu fałszywych informacji (fake news) do przestrzeni publicznej. Ma ono na celu zakłócać debatę publiczną, podważać zaufanie obywateli do instytucji publicznych i mediów, wpływać negatywnie na procesy wyborcze, a w ostateczności prowadzić do osłabienia społeczeństwa demokratycznego i jego dezintegracji.
Unia Europejska dostrzega zagrożenie dezinformacją i od kilku lat podejmuje określone działania, żeby jej przeciwdziałać. W 2015 r. Rada Europejska wezwała do działań związanych z rosyjskimi kampaniami dezinformacyjnymi (o ostatnich rosyjskich atakach informowaliśmy tutaj): w Europejskiej Służbie Działań Zewnętrznych (Komisja Europejska) powołano specjalną grupę zadaniową East StratCom. Bada i analizuje ona przypadki dezinformacji i jak dotychczas skatalogowała, przeanalizowała i nagłośniła ponad 5 000 przykładów dezinformacji prokremlowskiej oraz znacznie poszerzyła wiedzę na temat narzędzi, technik i zamiarów dezinformacji ze strony rosyjskich źródeł – strona poświęcona ich działaniom (w języku angielskim, niemieckim i rosyjskim).
W 2018 r. Komisja Europejska opublikowała także plan działania przeciw dezinformacji, który zakłada m.in.:
- zwiększenie wysiłków na rzecz zwalczania dezinformacji w Europie i poza jej granicami
- chronienie europejskich systemów demokratycznych i debaty publicznej w przededniu wyborów do Parlamentu Europejskiego, które odbędą się w 2019 r.,
- stworzenie kodeksu postępowania platform internetowych (podpisały go już m.in. największe platformy internetowe takie jak Facebook, Google, Twitter i Mozilla) Kodeks zobowiązuje internetowych gigantów do wzmożonej walki z dezinformacją (informowaliśmy o tym tutaj). Jak informuje Naukowa i Akademicka Sieć Komputerowa nadzorowana przez Ministerstwo Cyfryzacji, w 2018 roku działania dezinformacyjne miały masowy charakter: w maju i czerwcu Twitter usunął ponad 70 mln fałszywych kont, z kolei Facebook od stycznia do września 2018 roku miał zamknąć ponad 2 miliardy fałszywych profili - trzykrotnie zwiększył też liczbę zespołu ds. bezpieczeństwa z 10 do 30 tys. osób.
Przedstawiciel Komisji Europejskiej Robert Sołtyk twierdzi, że według francuskiego Ministerstwa Obrony Narodowej (to ono zajmuje się kwestią dezinformacji) 80 % materiałów dezinformacyjnych, które pojawiło się na terytorium Francji, pochodziło z Rosji (reszta z nich pochodziła z Iranu oraz Chin). Nad tworzeniem fake newsów pracuje tam kilkanaście tysięcy osób każdego dnia (tzw. fabryki trolli). Dotyczą one nie tylko tematów politycznych, ale tych wywołujących duże emocje i prowadzących do niepokojów społecznych: np. kwestia szczepień dzieci. Jak zaznacza Robert Sołtyk, na działania dezinformacyjne codziennie narażone jest ok. 2,5 mln Polaków.
Jak chronić się przed dezinformacją?
- Myśl nad tym, co robisz w sieci
- Boty i fałszywe konta – sprawdź z kim masz do czynienia: o wiarygodności informacji nie musi świadczyć liczba udostępnień – czasami robią to boty, czyli fałszywe
i zaprogramowane konta (podszywające się również pod osoby publiczne), służące do rozpowszechniania określonej treści. Sprawdź, ilu śledzących użytkowników ma dane konto i kiedy zostało założone (zazwyczaj są to konta puste, bez aktywności i założone niedawno – może samo nie być obserwowane, a mieć ogromną liczbę obserwujących) - Fake news – sprawdź źródło informacji: czy znasz portal, z którego pochodzi informacja? Czy wydaje Ci się ona wiarygodna? Jeśli nie możesz dotrzeć do źródła danej informacji, nie powielaj jej - przed udostępnieniem danego linku sprawdź, kto jest jego autorem i jakie jest jego źródło oraz kontakt (wielu ludzi podaje newsy dalej, nie patrząc, co się za nimi kryje).
- Trolling - zachowaj chłodną głowę: w mediach społecznościowych jest wielu ludzi, którzy zarabiają na tym, że sieją zamieszanie. Doskonale opanowali tworzenie informacji tak, aby osiągały jak największy zasięg, np. poprzez używanie popularnych hasztagów czy wytwarzanie kontrowersyjnych treści. Będą próbowali prowokować, obrażać, a nawet wyzywać. Dlatego nie daj się im zmanipulować, ani nie wchodź
w bezproduktywne dyskusje. Trolle są często aktywni w tematach kontrowersyjnych, budzących silne emocje.
Pamiętaj o trzech rzeczach:
- nie wszystko, co przeczytasz w Internecie, będzie prawdą;
- nie zakładaj, że informacje są prawdziwe, tylko dlatego że szybko się rozprzestrzeniają (viral);
- nie daj się podpuszczać osobom, które celowo prowokują bezproduktywne dyskusje
i podburzają nastroje (tzw. trolling)
Na Facebooku i Twitterze istnieją określone narzędzia, dzięki którym można zgłaszać fake newsy:
- Facebook: przy poście zaznacz: Prześlij opinie dotyczącą danego posta i dalej Fałszywa informacja
- Twitter: przy tweecie: Report Tweet i dalej It’s a spam
Według badań Eurobarometru przeprowadzonych w lutym 2018 r. aż 83 % użytkowników w państwach członkowskich UE ma obawy związane ze zjawiskiem dezinformacji w okresie przedwyborczym.
UE uderza w dezinformację
Plan działania przeciw dezinformacji
Bezpieczne wybory
Strona internetowa EU vs Disinfo
UE intensyfikuje działania dotyczące dezinformacji
Autor: Biuro Wielkopolski w Brukseli na podst. Komisji Europejskiej i NASK (nadzorowanej przez Ministerstwo Cyfryzacji)
