odpady
2,1 miliarda ton - tyle odpadów wytwarza się każdego roku w UE. Ilość odpadów i sposób gospodarowania nimi znacznie się różnią w poszczególnych krajach UE, ale nastąpiła zmiana w kierunku zwiększenia recyklingu i zmniejszenia składowania.
Aby ograniczyć ilość odpadów i ich wpływ na środowisko, UE przyjęła ambitne cele w zakresie ich recyklingu i składowania oraz pracuje nad przepisami w sprawie odpadów opakowaniowych. Celem jest wspieranie przejścia na bardziej zrównoważony model, czyli gospodarkę o obiegu zamkniętym.
Praktyki gospodarowania odpadami w UE
Kraje UE różnie podchodzą do gospodarowania odpadami.
UE chce w jak największym stopniu wspierać zapobieganie powstawaniu odpadów i ponowne wykorzystanie produktów. Jeśli to nie jest możliwe, preferowany jest recykling (w tym kompostowanie), a następnie wykorzystanie odpadów do produkcji energii. Najbardziej szkodliwą opcją dla środowiska i zdrowia ludzi jest składowanie odpadów, np. na składowiskach, choć jest to też jedna z najtańszych opcji.
Mimo że ilość wytwarzanych odpadów na mieszkańca wzrosła, poprawił się sposób, w jaki nimi gospodarujemy - wzrósł recykling i kompostowanie, a zmniejszyło się składowanie.
60% codziennych odpadów zbieranych i przetwarzanych przez gminy, które muszą zostać ponownie wykorzystane do 2030 r., zgodnie z celami UE
Zgodnie z unijną dyrektywą w sprawie składowania odpadów, do 2035 r. kraje UE muszą ograniczyć ilość odpadów komunalnych wysyłanych na składowiska do 10% lub mniej ogółu wytwarzanych odpadów komunalnych.
Wywóz odpadów poza UE
Turcja jest najpopularniejszym kierunkiem docelowym odpadów z UE - w 2022 r. przewieziono do tego kraju 12,4 mln ton odpadów z UE.
Kraje UE wywożą również część swoich odpadów. W 2022 r. wywóz odpadów z UE do krajów spoza UE wyniósł 32,1 mln ton. To wzrost o 3% w porównaniu z 2021 rokiem.
Większość odpadów wywożonych poza UE (55%) to złom metali żelaznych (żelaza i stali), który w większości trafia do Turcji. UE wyeksportowała również dużo odpadów papierowych (15% odpadów wywożonych poza UE) - tu głównym odbiorcą były Indie.
W 2022 r. najwięcej odpadów z UE wysłano do Turcji - 39%, czyli 12,4 mln ton, następnie do Indii (3,5 mln ton), Wielkiej Brytanii (2 mln ton), Szwajcarii (1,6 mln ton) i Norwegii (1,6 mln ton).
UE chce przeciwdziałać nielegalnemu wywozowi odpadów i zapewnić, że kraje docelowe gospodarują odpadami w sposób przyjazny dla środowiska. W lutym 2024 r. Parlament zatwierdził bardziej rygorystyczne przepisy dotyczące transportu odpadów do krajów trzecich. Przepisy zakażą eksportu odpadów tworzyw sztucznych do krajów spoza OECD i wprowadzą bardziej rygorystyczne warunki eksportu do krajów OECD. Wysyłka odpadów do innego kraju UE będzie możliwa jedynie w wyjątkowych sytuacjach.
Działania Parlamentu w kierunku gospodarki o obiegu zamkniętym
W październiku 2022 r. Parlament zatwierdził zmianę przepisów dotyczących trwałych zanieczyszczeń organicznych (TZO) dla zmniejszenia ilości niebezpiecznych chemikaliów w odpadach i procesach produkcyjnych. Nowe przepisy wprowadzą bardziej rygorystyczne limity, zabronią niektórych chemikaliów i zapobiegną recyklingowi zanieczyszczeń.
W lutym 2021 r. posłowie do PE zagłosowali nad nowym planem działania UE dot. gospodarki o obiegu zamkniętym, domagając się podjęcia dodatkowych środków w celu osiągnięcia gospodarki neutralnej pod względem emisji dwutlenku węgla, zrównoważonej środowiskowo, wolnej od toksyn i o całkowicie zamkniętym obiegu do 2050 r., w tym bardziej rygorystycznych przepisów dotyczących recyklingu oraz ustanowienia wiążących celów do 2030 r. w zakresie wykorzystania i konsumpcji materiałów.
W listopadzie 2023 r. Parlament przyjął swoje stanowisko ws. zmiany unijnych przepisów dotyczących opakowań i odpadów opakowaniowych. Posłowie i posłanki chcą zakazać sprzedaży bardzo lekkich plastikowych toreb na zakupy, wyznaczyć konkretne cele w zakresie redukcji odpadów opakowaniowuch z tworzyw sztucznych, zachęcać do możliwości ponownego użycia i ponownego napełniania oraz zakazać stosowania trwałych substancji zanieczyszczających w opakowaniach żywności.
Więcej faktów, liczb i infografik nt. odpadów:
- Wpływ produkcji tekstyliów i odpadów tekstylnych na środowisko
- Zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny w UE: fakty i liczby
- Plastic waste and recycling in the EU
- Jak zmniejszyć ilość odpadów opakowaniowych w UE? (infografiki)
- Ograniczanie marnowania żywności: działania UE
Źródło: Parlament Europejski
