Tania odzież niskiej jakości spowodowała gwałtowny wzrost ilości produkowanych i wyrzucanych ubrań. Dowiedz się więcej o jej wpływie na środowisko i rozwiązaniach UE w tym zakresie.
Tania odzież niskiej jakości - tzw. "szybka moda" - nieustannie dostarcza ubrania w nowym stylu po bardzo niskich cenach. Aby przeciwdziałać jej wpływowi na środowisko, UE chce zmniejszyć ilość odpadów tekstylnych, wydłużyć cykl życia tekstyliów i zwiększyć recykling. Jest to część planu osiągnięcia gospodarki o obiegu zamkniętym do 2050 roku.
Nadmierna konsumpcja zasobów naturalnych
Produkcja tekstyliów wymaga dużo wody, a także gruntów pod uprawę bawełny i innych włókien. Szacuje się, że w 2015 r. światowy przemysł włókienniczy i odzieżowy wykorzystał 79 mld metrów sześciennych wody, podczas gdy potrzeby całej gospodarki UE wyniosły w 2017 r. 266 mld metrów sześciennych. Szacuje się, że produkcja jednej koszulki pochłania 2700 litrów wody słodkiej, czyli tyle, ile średnio wystarcza jednej osobie na 2,5 roku.
Sektor tekstylny był trzecim co do wielkości powodem degradacji wody i użytkowania gruntów w 2020 roku. W tym samym roku, produkcja odzieży i obuwia dla jednego obywatela UE wymagała średnio dziewięciu m3 wody, 400 m2 ziemi i 391 kg surowców.
Zanieczyszczenie wody
Według szacunków, produkcja tekstyliów odpowiada za ok. 20% globalnego zanieczyszczenia czystej wody, z powodu farbowania i wykańczania produktów.
Co roku do mórz i oceanów trafia szacunkowo pół miliona ton mikrowłókien uwalnianych w trakcie prania syntetyków.
Pranie odzieży syntetycznej odpowiada za 35% pierwotnych mikrodrobin plastiku uwalnianych do środowiska. Podczas prania ubrań z poliestru może dojść do uwolnienia 700 000 mikrowłókien, które mogą się dostać do łańcucha żywnościowego.
Większość mikrodrobin plastiku z tekstyliów uwalnia się podczas pierwszych kilku prań. Szybka moda opiera się na masowej produkcji, niskich cenach i dużych wolumenach sprzedaży, co sprzyja wielu pierwszym praniom.
Pranie produktów syntetycznych spowodowało, że na dnie oceanów zgromadziło się ponad 14 milionów ton mikrodrobin plastiku. Oprócz tego globalnego problemu, zanieczyszczenie generowane przez produkcję odzieży ma druzgocący wpływ na zdrowie lokalnych mieszkańców, zwierzęta i ekosystemy, w których znajdują się fabryki.
Emisja gazów cieplarnianych
Szacuje się, że branża odzieżowa odpowiada za 10% światowych emisji dwutlenku węgla – to więcej niż emisje pochodzące z lotów międzynarodowych i żeglugi morskiej łącznie.
Według Europejskiej Agencji Środowiska zakupy tekstyliów w UE w 2020 r. spowodowały około 270 kg emisji CO2 na osobę - czyli emisję gazów cieplarnianych w wysokości 121 mln ton.
Odpady tekstylne na składowiskach
Zmienił się też sposób pozbywania się niechcianych ubrań, które ludzie raczej wyrzucają niż oddają na cele charytatywne. Mniej niż połowa zużywanej odzieży jest zbierana w celu ponownego wykorzystania lub recyklingu. Tylko 1% tej odzieży jest poddawany recyklingowi na nowe ubrania, ponieważ dopiero teraz zaczynają pojawiać się technologie, które umożliwiłyby recykling odzieży na włókna pierwotne.
W latach 2000-2015 produkcja odzieży podwoiła się, podczas gdy średnie zużycie jednej sztuki odzieży spadło.
Europejczycy kupują co roku prawie 26 kg i usuwają około 11 kg tekstyliów. Używane ubrania mogą być eksportowane poza UE, ale są głównie spalane lub składowane (87%).
Rozwój szybkiej mody miał kluczowe znaczenie dla wzrostu konsumpcji, napędzanej częściowo przez media społecznościowe i branżę, która dostarcza trendy większej liczbie konsumentów w szybszym tempie niż w przeszłości.
Nowe strategie rozwiązania tego problemu obejmują opracowanie nowych modeli biznesowych dla wypożyczania odzieży, projektowanie produktów w sposób ułatwiający ponowne użycie i recykling (moda o obiegu zamkniętym), przekonanie konsumentów do kupowania mniejszej ilości ubrań lepszej jakości (slow fashion) i ogólnie skierowanie zachowań konsumentów w stronę bardziej zrównoważonych opcji.
Trwają prace nad strategią UE na rzecz zrównoważonych tekstyliów o obiegu zamkniętym
W ramach planu działania na rzecz gospodarki o obiegu zamkniętym Komisja Europejska przedstawiła w marcu 2022 r. nową strategię, dzięki której tekstylia mają stać się trwalsze, naprawialne, nadające się do ponownego użycia i recyklingu. Strategia ma też przeciwdziałać szybkiej modzie i stymulować innowacje w sektorze.
Strategia obejmuje nowe wymagania dotyczące ekologicznego projektowania tekstyliów, bardziej zrozumiałych informacji i cyfrowego paszport produktu. Wzywa też firmy do wzięcia odpowiedzialności i do działania w kierunku zminimalizowania śladu węglowego i środowiskowego.
1 czerwca posłowie i posłanki do PE przedstawili propozycje wprowadzenia surowszych środków UE dla powstrzymania nadmiernej produkcji i konsumpcji tekstyliów. Sprawozdanie Parlamentu wzywa do produkcji tekstyliów z poszanowaniem praw człowieka, praw socjalnych i pracowniczych, a także środowiska i dobrostanu zwierząt.
Istniejące środki UE dotyczące odpadów tekstylnych
Zgodnie z dyrektywą w sprawie odpadów, zatwierdzoną przez Parlament Europejski w 2018 r., od 2025 r. państwa UE będą zobowiązane do oddzielnego zbierania wyrobów tekstylnych. Nowa strategia Komisji Europejskiej obejmuje również środki wspierające materiały i procesy produkcyjne o obiegu zamkniętym, zapobieganie obecności niebezpiecznych chemikaliów oraz pomoc konsumentom w wyborze zrównoważonych tekstyliów.
Unia posiada oznakowanie ekologiczne, które producenci przestrzegający kryteriów ekologicznych mogą umieszczać na swoich produktach. Są to m.in. ograniczone stosowanie szkodliwych substancji czy ograniczenie zanieczyszczenia wody i powietrza.
UE wprowadziła również środki służące złagodzeniu wpływu odpadów tekstylnych na środowisko. Ze środków programu „Horyzont 2020” finansowany jest projekt wykorzystujący recykling chemiczny RESYNTEX, który mógłby stanowić model biznesowy gospodarki o obiegu zamkniętym dla przemysłu tekstylnego.
Bardziej zrównoważony model produkcji tekstyliów może również pobudzić gospodarkę. „Europa znajduje się w bezprecedensowym kryzysie zdrowotnym i gospodarczym, ujawniającym kruchość naszych globalnych łańcuchów dostaw” powiedział poseł do Parlamentu Europejskiego Jan Huitema. "Stymulowanie nowych innowacyjnych modeli biznesowych przyczyni się do wzrostu gospodarczego i tworzenia miejsc pracy, których Europa będzie musiała odtworzyć.”
Więcej na temat odpadów w UE:
- Zarządzanie odpadami w UE
- Nowe przepisy UE dla bardziej ekologicznych i etycznych baterii
- Zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny w UE: fakty i liczby
- Strategia UE na ograniczenie odpadów z tworzyw sztucznych
Źródło: Parlament Europejski
