Rozwój społecznej gospodarki rynkowej UE: odpowiednie wynagrodzenia minimalne dla pracowników we wszystkich państwach członkowskich

Komisja przedstawia 28 października wniosek ustawodawczy dotyczący dyrektywy UE, która ma zapewnić ochronę pracowników unijnych dzięki odpowiednim wynagrodzeniom minimalnym, umożliwiającym godne życie niezależnie od miejsca pracy. Wynagrodzenia minimalne ustalone na odpowiednim poziomie mają nie tylko pozytywne skutki społeczne, ale również przynoszą szersze korzyści gospodarcze – zmniejszają nierówności płacowe, pomagają utrzymać popyt krajowy i zwiększają chęć podjęcia pracy. Odpowiednie wynagrodzenia minimalne mogą również przyczynić się do zmniejszenia różnicy w wynagrodzeniach kobiet i mężczyzn, ponieważ więcej kobiet niż mężczyzn otrzymuje płacę minimalną. Nowy wniosek przyczyni się również do ochrony tych pracodawców, którzy płacą pracownikom godziwe wynagrodzenie, co umożliwi uczciwą konkurencję.

Obecny kryzys dotknął w szczególności sektory o wyższym odsetku pracowników nisko opłacanych, takie jak usługi sprzątania, handel detaliczny, opieka zdrowotna i długoterminowa oraz opieka rezydencjalna. Zapewnienie pracownikom godnego życia i ograniczenie ubóstwa pracujących jest ważne nie tylko w czasie kryzysu, ale również ma zasadnicze znaczenie dla trwałego ożywienia gospodarczego sprzyjającego włączeniu społecznemu.

Przewodnicząca Komisji Europejskiej Ursula von der Leyen oświadczyła: Dzisiejszy wniosek dotyczący odpowiednich minimalnych wynagrodzeń jest ważnym sygnałem, że nawet w czasach kryzysu nie należy zapominać o godnej pracy. Jest dla nas jasne, że dla zbyt wielu osób praca nie jest już opłacalna. Pracownicy powinni otrzymywać odpowiednie minimalne wynagrodzenie i prowadzić życie na godnym poziomie. Proponujemy dziś ramy minimalnych wynagrodzeń, przy pełnym poszanowaniu tradycji krajowych i swobody działania partnerów społecznych. Poprawa warunków pracy i życia zapewni ochronę nie tylko pracowników, ale również pracodawców, którzy płacą godziwe wynagrodzenie. Stworzy również podstawy sprawiedliwego, sprzyjającego włączeniu społecznemu i odpornego ożywienia gospodarczego.

Valdis Dombrovskis, wiceprzewodniczący wykonawczy ds. gospodarki służącej ludziom, powiedział: Również nisko zarabiający pracownicy powinni odnosić korzyści z ożywienia gospodarczego. Przedstawiamy nowy wniosek ustawodawczy, bo chcemy zadbać o to, by pracownicy w UE otrzymywali godziwe wynagrodzenie niezależnie od miejsca pracy. Partnerzy społeczni mają do odegrania kluczową rolę w negocjowaniu płac na szczeblu krajowym i lokalnym. Popieramy ich prawo do samodzielnych negocjacji, a tam, gdzie nie jest to możliwe, zapewniamy wytyczne, które pokierują państwami członkowskimi w ustalaniu wysokości wynagrodzeń.

Nicolas  Schmit, komisarz do spraw miejsc pracy i praw socjalnych, powiedział: Prawie 10% pracowników w UE żyje w ubóstwie. Musimy to zmienić. Osoby, które mają pracę, nie powinny mieć trudności z utrzymaniem się. Minimalne wynagrodzenia muszą dogonić inne płace, które w ostatnich dziesięcioleciach wzrosły, co sprawia, że wynagrodzenia te pozostają w tyle. Negocjacje zbiorowe powinny być normą we wszystkich państwach członkowskich. Zagwarantowanie odpowiednich minimalnych wynagrodzeń jest wyraźnie zapisane jako zasada 6 Europejskiego filaru praw socjalnych. Poparły ją wszystkie państwa członkowskie, liczymy zatem na ich stałe zaangażowanie.

Ramy minimalnych wynagrodzeń przy pełnym poszanowaniu kompetencji i tradycji krajowych

Minimalne wynagrodzenia ustalono we wszystkich państwach członkowskich UE. Ustawowe wynagrodzenie minimalne obowiązuje w 21 państwach członkowskich, natomiast w sześciu innych państwach (Dania, Włochy, Cypr, Austria, Finlandia i Szwecja) ochrona w postaci minimalnego wynagrodzenia jest zapewniona wyłącznie na mocy układów zbiorowych. W większości państw minimalne wynagrodzenia nie są jednak odpowiednie lub też nie wszyscy pracownicy są nimi objęci. W związku z tym proponowana dyrektywa tworzy ramy służące zwiększeniu adekwatności minimalnych wynagrodzeń i dostępu pracowników do tego rodzaju ochrony. Wniosek Komisji jest w pełni zgodny z zasadą pomocniczości: określa ona ramy minimalnych standardów i respektuje kompetencje państw członkowskich oraz autonomię i swobodę zawierania przez partnerów społecznych porozumień w dziedzinie wynagrodzeń. Nie zobowiązuje ona państw członkowskich do wprowadzenia ustawowych wynagrodzeń minimalnych ani nie określa wspólnego poziomu minimalnego wynagrodzenia.

W krajach, w których negocjacje zbiorowe są dość powszechne, występuje zazwyczaj niższy odsetek pracowników nisko opłacanych, mniejsze nierówności płacowe i wyższe wynagrodzenia minimalne. W związku z tym wniosek Komisji ma na celu upowszechnianie negocjacji zbiorowych w sprawie wynagrodzeń we wszystkich państwach członkowskich.

Państwa, w których obowiązują ustawowe wynagrodzenia minimalne, powinny stworzyć warunki ustalania takich wynagrodzeń na odpowiednim poziomie. Warunki te obejmują w szczególności jasne i stabilne kryteria ustalania minimalnego wynagrodzenia, orientacyjne wartości referencyjne służące do oceny adekwatności oraz regularna i terminowa aktualizacja wynagrodzeń. Te państwa członkowskie są również proszone o zapewnienie proporcjonalnego i uzasadnionego różnicowania stawek i stosowania odliczeń oraz skutecznego zaangażowania partnerów społecznych w ustalanie i aktualizację ustawowego minimalnego wynagrodzenia.

Ponadto w nowym wniosku przewidziano lepsze egzekwowanie i monitorowanie ochrony w postaci minimalnego wynagrodzenia wprowadzonej w każdym państwie. Przestrzeganie przepisów i ich skuteczne egzekwowanie mają zasadnicze znaczenie dla pracowników, aby mogli oni faktycznie korzystać z ochrony, jaką daje minimalne wynagrodzenie, oraz aby przedsiębiorstwa były chronione przed nieuczciwą konkurencją. Proponowana dyrektywa wprowadza obowiązek składania Komisji przez państwa członkowskie rocznych sprawozdań dotyczących ochrony w postaci minimalnego wynagrodzenia. 

Kontekst

Przewodnicząca Ursula von der Leyen zobowiązała się na początku swojej kadencji do przedstawienia instrumentu prawnego, który zapewni unijnym pracownikom sprawiedliwe wynagrodzenie minimalne. Przewodnicząca powtórzyła to zobowiązanie w swoim pierwszym orędziu o stanie Unii w dniu 16 września 2020 r.

Prawo do odpowiedniego minimalnego wynagrodzenia zawarto w zasadzie 6 Europejskiego filaru praw socjalnych, który został wspólnie ogłoszony przez Parlament Europejski, Radę w imieniu wszystkich państw członkowskich oraz Komisję Europejską w Göteborgu w listopadzie 2017 r.

Dzisiejszy wniosek ustawodawczy dotyczący dyrektywy oparty jest na art. 153 ust. 1 lit. b) Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE) dotyczącym warunków pracy. Jest on wynikiem dwuetapowych konsultacji z partnerami społecznymi przeprowadzonych zgodnie z art. 154 TFUE. Zostanie on teraz przedłożony do przyjęcia Parlamentowi Europejskiemu i Radzie. Po przyjęciu dyrektywy państwa członkowskie będą musiały dokonać przeniesienia jej przepisów do prawa krajowego.

Dodatkowe informacje:

Wniosek Komisji dotyczący dyrektywy UE w sprawie odpowiednich minimalnych wynagrodzeń w UE

Dokument roboczy służb Komisji i ocena skutków towarzysząca wnioskowi Komisji

Pytania i odpowiedzi: odpowiednie minimalne wynagrodzenia

Zestawienie informacji: odpowiednie minimalne wynagrodzenia

Valdis Dombrovskis i Nicolas Schmit na Twitterze

Zaprenumeruj bezpłatny elektroniczny biuletyn informacyjny Komisji Europejskiej na temat zatrudnienia, spraw społecznych i włączenia społecznego.

Autor: Komisja Europejska