logo komisja europejska
Jednym z kluczowych elementów reformy polityki spójności na lata 2014–2020 było wprowadzenie wobec państw członkowskich warunków wstępnych dla otrzymania środków z europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych. Opublikowana dzisiaj pierwsza ocena pokazuje, że warunki wstępne są dla państw członkowskich i regionów silną zachętą do przeprowadzenia reform, które w przeciwnym razie byłyby realizowane z opóźnieniem lub może w ogóle nie doszłyby do skutku.
Warunki wstępne dotyczące skutecznych inwestycji (zwane również „uwarunkowaniami ex ante”) obejmują szeroki wachlarz sektorów, w tym zgodność z efektywnością energetyczną, innowacje, plany cyfrowe i reformy systemów edukacji. Zostały one włączone do zreformowanej polityki spójności, aby zapewnić należyte i skuteczne wydatkowanie środków.
Komisarz ds. polityki regionalnej Corina Creţu powiedziała: Sprawozdanie to pokazuje, że warunki wstępne poprawiły ramy, w których funkcjonuje budżet UE. Uzależniając otrzymanie funduszy unijnych od realizacji najważniejszych zmian strukturalnych, nie tylko przyczyniliśmy się do zagwarantowania rozsądnych inwestycji publicznych, ale również pomagamy podnosić jakość życia w całej UE. Jednocześnie dbamy o tworzenie odpowiednich warunków dla wzrostu gospodarczego i tworzenie miejsc pracy zgodnie z celami planu inwestycyjnego przewodniczącego Junckera.
Warunki wstępne pomagają eliminować czynniki hamujące inwestycje
Wiele z nich dotyczyło barier horyzontalnych i sektorowych, które hamują inwestycje w UE. W ten sposób warunki te przyczyniły się do pogłębienia jednolitego rynku i realizacji planu inwestycyjnego, za pośrednictwem trzeciego filaru.
Wzmocniły one na przykład struktury instytucjonalne i przyczyniły się do ustanowienia przejrzystych procedur w dziedzinie zamówień publicznych. Ponadto, zobowiązały państwa członkowskie do usprawnienia i uproszczenia otoczenia regulacyjnego i politycznego w odniesieniu do małych przedsiębiorstw. Przykładowo wdrożono środki w celu ograniczenia czasu i kosztów związanych z zakładaniem przedsiębiorstw. Na Malcie oraz w Portugalii i Słowenii wprowadzono „testy MŚP”, by monitorować wpływ prawodawstwa krajowego na MŚP.
W sektorze cyfrowym warunki wstępne zmusiły państwa członkowskie do utworzenia wykazu priorytetowych projektów, zgodnie z celami rozwoju sieci szerokopasmowych jednolitego rynku cyfrowego. W taki sposób warunek wstępny dotyczący rozwoju cyfrowego doprowadził do przyjęcia zmienionej strategii rozwoju cyfrowego w Grecji.
Wspierają zmiany strukturalne oraz wdrażanie zaleceń dla poszczególnych krajów (CSR)
Warunki te doprowadziły do niezbędnych zmian legislacyjnych w wielu dziedzinach – edukacji, rynku pracy, opieki zdrowotnej i włączenia społecznego, by wymienić tylko kilka przykładów.
W Chorwacji, Bułgarii i Rumunii mapy infrastruktury opieki zdrowotnej opracowane w celu spełnienia warunku wstępnego dotyczącego sektora ochrony zdrowia wypełniały różnorakie zalecenia dla poszczególnych krajów dotyczące efektywności kosztowej wydatków, dostępności i ogólnej efektywności w sektorze ochrony zdrowia.
Przyspieszają transpozycję dorobku prawnego UE
W Czechach, we Włoszech, w Polsce, Portugalii, Słowenii i Hiszpanii spełnienie warunku wstępnego „efektywność energetyczna” dało znaczący impuls do szybkiej transpozycji dyrektyw w sprawie efektywności energetycznej i w sprawie charakterystyki energetycznej budynków. W szeregu państw członkowskich, przykładowo na Węgrzech, warunek wstępny dotyczący wody zachęcił władze do wprowadzenia polityki ustalania cen wody w sektorze rolnym, co stanowiło zachętę dla rolników do korzystania z zasobów wodnych w bardziej efektywny sposób.
Przyczyniają się do lepszego ukierunkowania wsparcia z europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych, a także innych funduszy publicznych.
Wśród wielu warunków koniecznych znajdował się wymóg, by wsparcie z funduszy UE stanowiło część ram inwestycji strategicznych. Ramy te zostały opracowane tak, by spełniały odpowiednie kryteria jakości, w oparciu o analizę potrzeb. Obejmują one środki służące przyciągnięciu prywatnych inwestycji i dotyczą finansowania na poziomie UE, krajowym i regionalnym. W efekcie doprowadziły one do lepszej koordynacji i lepszego nadawania priorytetów w zakresie wydatków publicznych.
W Portugalii warunek wstępny odnoszący się do badań i innowacji (B&I) obejmował wymóg przyjęcia krajowych i regionalnych strategii inteligentnej specjalizacji. Przyczyniło się to do skoncentrowania finansowania publicznego badań i innowacji na ograniczonej liczbie kluczowych obszarów konkurencji oraz do określenia możliwości tworzenia partnerstw między środowiskiem akademickim a innowacyjnymi przedsiębiorstwami.
Wzmacniają zdolności administracyjne i komunikację między wszystkimi poziomami sprawowania rządów
Skuteczna administracja publiczna jest kluczem do sukcesu UE i inwestycji publicznych. Tam, gdzie warunki wstępne zawierały wyraźny wymóg wzmocnienia i reformy administracji, sam proces ich spełniania skutkował poprawą koordynacji i komunikacji między ministerstwami, agencjami, władzami regionalnymi i lokalnymi oraz innymi zainteresowanymi stronami.
We francuskim regionie Owernia, w ramach warunku wstępnego dotyczącego badań i innowacji, władze lokalne, społeczeństwo obywatelskie i lokalne przedsiębiorstwa po raz pierwszy wspólnie zaangażowały się w tworzenie regionalnej strategii innowacyjnej.
Dalsze działania
Sprawozdanie pokazuje, że wciąż istnieje możliwość poprawy – czy warunki wstępne powinny być bardziej dostosowane do potrzeb państw członkowskich i regionów? W jaki sposób można zapewnić ich realizację w trakcie całego okresu finansowego? To są kluczowe zagadnienia, którym poświęcona będzie dyskusja dotycząca polityki spójności po 2020 r.
Kontekst
Określanie warunków wstępnych w celu zapewnienia bardziej skutecznych inwestycji było jednym z najważniejszych nowych elementów zreformowanej polityki spójności (zob. MEMO/13/1011).
Na chwilę obecną 86 proc. tych warunków zostało spełnionych przez wszystkie państwa członkowskie. Mają one czas do lata 2017 r. na przedstawienie sprawozdania na temat spełnienia pozostałych warunków wstępnych.
Dodatkowe informacje
Uwarunkowania ex ante – definicja na stronie internetowej Inforegio
Otwarta platforma danych w obszarze spójności
Autor: Komisja Europejska
