Dostosowanie unijnych przepisów prawa autorskiego do ery cyfrowej

komisja europejska

Obecnie Europejczycy podróżujący po UE bywają pozbawieni dostępu do serwisów internetowych z filmami, programami sportowymi, muzyką, książkami elektronicznymi lub grami, mimo że wykupili taki dostęp w swoim kraju. Zaproponowane rozporządzenie w sprawie zapewnienia transgranicznej możliwości przenoszenia internetowych usług w zakresie treści odnosi się do tych ograniczeń, a jego celem jest umożliwienie mieszkańcom UE podróżowania z treściami cyfrowymi, które zakupili lub zaczęli subskrybować w swoim państwie zamieszkania. Przewiduje się, że możliwość przenoszenia transgranicznego, nowe unijne prawo konsumentów, zacznie obowiązywać w 2017 r., czyli w tym samym roku, w którym zostaną zniesione opłaty roamingowe (komunikat prasowy). Ponieważ jest to projekt rozporządzenia, po przyjęciu będzie ono bezpośrednio stosowane we wszystkich 28 państwach członkowskich.

Ponadto Komisja zaprezentowała wizję nowoczesnego prawa autorskiego UE. Ta „polityczna zapowiedź” znajdzie odzwierciedlenie we wnioskach ustawodawczych i inicjatywach politycznych, które zostaną przedstawione w ciągu najbliższych sześciu miesięcy i będą uwzględniać wszystkie wyniki konsultacji społecznych.

Ogólnie rzecz biorąc, Komisja pragnie zapewnić Europejczykom dostęp do legalnej oferty treści, a jednocześnie zagwarantować autorom i innym posiadaczom praw lepszą ochronę i godziwe wynagrodzenie. Z nowocześniejszych europejskich przepisów skorzystają też kluczowe sektory, takie jak edukacja, kultura, badania naukowe i innowacje. (…)

Komisja zaproponowała także nowe przepisy służące poprawie ochrony Europejczyków robiących zakupy w internecie oraz wsparciu dla przedsiębiorstw prowadzących sprzedaż transgraniczną (komunikat prasowy). Zaprezentowane wnioski ustawodawcze są pierwszymi w ramach Strategii jednolitego rynku cyfrowego przedstawionej w maju.

Nowoczesne i bardziej europejskie ramy prawa autorskiego

Plan działania Komisji oparty jest na czterech uzupełniających się filarach o jednakowym znaczeniu. Określa także długoterminową wizję prawa autorskiego w UE (zob. podstawowe informacje dotyczące komunikatu oraz szczegółowe pytania i odpowiedzi).

1. Zwiększenie dostępu do treści w całej UE

Zaproponowane przepisy dotyczące możliwości przenoszenia treści są pierwszym krokiem w stronę poprawy dostępu do twórczości kulturalnej. Dla przykładu: francuski użytkownik serwisu internetowego MyTF1 z filmami i serialami nie może wypożyczyć filmu, będąc w podróży służbowej do Wielkiej Brytanii. Holenderski subskrybent serwisu Netflix udający się do Niemiec może oglądać tylko filmy udostępnione przez Netflix niemieckim klientom. Jeżeli natomiast odwiedzi Polskę, nie będzie mógł oglądać żadnych filmów z Netflix, gdyż serwis ten jest tam niedostępny. Sytuacja ta ulegnie zmianie. Podróżując po UE, użytkownicy będą mieć dostęp do muzyki, filmów i gier tak samo, jakby przebywali w swoim państwie (zob. podstawowe informacje dotyczące nowych przepisów).

Więcej propozycji zostanie przedstawionych wiosną przyszłego roku. Do naszych celów należy umożliwienie lepszego obiegu treści, zapewnienie Europejczykom szerszego wyboru, wyraźniejsze zaakcentowanie różnorodności kulturowej i stworzenie większych możliwości rozwoju sektora kreatywnego. Komisja pragnie usprawnić transgraniczną dystrybucję programów telewizyjnych i radiowych online (dokonując w tym celu przeglądu dyrektywy dotyczącej transmisji satelitarnej i kablowej) oraz ułatwić udzielanie licencji na transgraniczny dostęp do treści. Komisja pomoże nadać nowe życie utworom, które nie mają już charakteru komercyjnego.

Przy pomocy programu „Kreatywna Europa” Komisja nadal będzie dążyła do tego, aby kino europejskie docierało do szerszej grupy odbiorców. Plan działania przewiduje rozwój innowacyjnych narzędzi, takich jak „europejski agregator” portali służących do wyszukiwania stron internetowych, czy „centra licencjonowania”, które sprzyjałyby dystrybucji filmów dostępnych tylko w niektórych państwach członkowskich.

2. Wyjątki w dziedzinie praw autorskich w innowacyjnym i integracyjnym społeczeństwie

Komisja zamierza pracować nad najważniejszymi wyjątkami UE w zakresie prawa autorskiego. Wyjątki te będą zezwalały, w określonych przypadkach, na wykorzystanie utworów objętych prawem autorskim, bez wcześniejszej zgody posiadaczy prawa autorskiego. Komisja dokona przeglądu przepisów UE w celu ułatwienia naukowcom stosowania technologii „eksploracji tekstów i danych” pozwalającej na analizowanie dużych zbiorów danych. Kolejnym priorytetem jest edukacja. Na przykład nauczyciele prowadzący kursy online powinni podlegać lepszym i bardziej przejrzystym przepisom obowiązującym w całej Europie. Komisja pragnie także ułatwić osobom niepełnosprawnym dostęp do większej liczby utworów (zgodnie z celem traktatu z Marrakeszu). Komisja doceni również potrzebę zmniejszenia niepewności prawa w stosunku do użytkowników internetu, którzy umieszczają w nim zdjęcia budynków i publicznych dzieł sztuki na stałe umieszczonych w miejscach publicznych (obecny wyjątek dotyczący panoramy).

3. Tworzenie uczciwszej konkurencji

Komisja oceni, czy korzystanie w internecie z utworów objętych prawem autorskim, będące rezultatem inwestycji twórców i sektora kreatywnego, odbywa się za należytym upoważnieniem i przy godziwym wynagrodzeniu w ramach licencji. Innymi słowy ocenimy, czy korzyści wynikające z użytkowania tych utworów w internecie są sprawiedliwie dzielone. W związku z tym Komisja przyjrzy się roli serwisów zbierających informacje z innych źródeł. Podejście Komisji będzie proporcjonalne: nie zamierzamy „opodatkowywać” hiperłączy, tj. nie planuje się pobierania opłat z tytułu praw autorskich od użytkowników, którzy jedynie udostępnili link do treści chronionych prawami autorskimi. Komisja zbada również, czy istnieje potrzeba rozwiązań na poziomie UE zwiększających pewność prawa, przejrzystość i równowagę w systemie, który reguluje kwestię wynagradzania autorów i wykonawców w UE, biorąc pod uwagę kompetencje na szczeblu UE i na szczeblu krajowym. W swojej ogólnej ocenie Komisja uwzględni wyniki trwających obecnie konsultacji społecznych dotyczących platform i pośredników internetowych.

4. Walka z piractwem

Szerszy dostęp do treści pomoże walczyć z piractwem, zważywszy że 22 proc. Europejczyków uważa nielegalne pobieranie treści za dopuszczalne, jeżeli w danym państwie nie ma legalnych alternatyw. Komisja zamierza pójść jeszcze dalej i zapewnić należyte egzekwowanie prawa autorskiego w całej UE w ramach kompleksowego planu poprawy egzekwowania wszelkich rodzajów pław własności intelektualnej. W 2016 r. będziemy pracować nad europejskimi zasadami podążania śladem pieniędzy („follow-the-money”) i ograniczania przepływów finansowych przedsiębiorstw, które zarabiają na piractwie. Zaangażujemy w to wszystkich najważniejszych partnerów (podmioty prawa autorskiego, dostawców usług reklamowych i płatniczych, organizacje konsumenckie itp.), mając na celu osiągnięcie porozumień do wiosny 2016 r. Komisja zamierza ulepszyć unijne przepisy w zakresie egzekwowania prawa własności intelektualnej i uczyniła pierwszy krok w tym kierunku, rozpoczynając konsultacje publiczne dotyczące oceny i modernizacji obecnych ram prawnych. Komisja zastanowi się również nad sposobem usprawnienia procesu usuwania nielegalnych treści przez pośredników internetowych.

Długoterminowa wizja prawa autorskiego

W przyszłości skuteczne i jednolite stosowanie przepisów dotyczących prawa autorskiego w całej UE przez krajowych ustawodawców i sądy będzie równie ważne jak przepisy same w sobie. Mimo że na razie nie spełniono jeszcze wszystkich warunków pozwalających rozważać pełne ujednolicenie przepisów dotyczących prawa autorskiego w całej UE w formie jednolitego kodeksu praw autorskich i jednolitego tytułu uprawniającego do korzystania z praw autorskich, powinno to pozostać naszym celem na przyszłość.

Kontekst

Technologie cyfrowe radykalnie zmieniły sposób uzyskiwania dostępu do treści kreatywnych oraz metody ich tworzenia i rozpowszechniania. 49 proc. internautów w UE używa internetu do słuchania muzyki, oglądania filmów i grania w gry online. Wielu z nich, zwłaszcza tych najmłodszych, oczekuje, że będą mogli robić to samo podczas podróży po UE. Tendencje te będą najprawdopodobniej rosnąć, gdyż od 2017 r., wraz ze zniesieniem opłat roamingowych, Europejczycy będą mniej płacili za dostęp do internetu z urządzeń mobilnych w innych państwach członkowskich (komunikat prasowy). Europejskie szkoły i uniwersytety chętnie angażują się w e-edukację, naukowcy pragną korzystać z zaawansowanych technik eksplorowania treści, a instytucjom zajmującym się dziedzictwem kulturowym zależy na cyfryzacji swoich zbiorów. Branże intensywnie korzystające z prawa autorskiego (w tym media, wydawcy książek, wytwórnie fonograficzne, nadawcy telewizyjni) zatrudniają ponad 7 mln osób w UE. Ważne jest, aby osoby te mogły pracować w środowisku gotowym do sprostania nowym wyzwaniom. Tymczasem większość przepisów dotyczących prawa autorskiego pochodzi z 2001 r., stąd nie wszystkie zawarte w nich aspekty są dostosowane do potrzeb tworzenia jednolitego rynku cyfrowego w obrębie UE. Z tego powodu Komisja uwzględniła unowocześnienie prawa autorskiego UE w strategii jednolitego rynku cyfrowego, przedstawionej w maju.

Dążenie do stworzenia jednolitego rynku cyfrowego

Zaproponowane nowe przepisy prawa autorskiego i umów cyfrowych (komunikat prasowy) to pierwsze wnioski ustawodawcze, które mają być przedstawione jako część strategii jednolitego rynku cyfrowego. W sumie do końca przyszłego roku zostanie przedstawionych 16 inicjatyw.

Propozycje te stanowią uzupełnienie ostatnich, znacznych postępów w tworzeniu jednolitego rynku cyfrowego: porozumień w sprawie zniesienia opłat roamingowych do czerwca 2017 r., uwzględnienia kwestii neutralności internetu w prawie unijnym (komunikat prasowy) i zwiększenia bezpieczeństwa cybernetycznego w UE (komunikat prasowy). Komisja dokłada także wszelkich starań, aby do końca tego roku osiągnąć porozumienie w sprawie zaostrzenia przepisów o ochronie danych.

Więcej informacji

Przyjęte dokumenty:

Rozporządzenie w sprawie zapewnienia transgranicznej możliwości przenoszenia na rynku wewnętrznym internetowych usług w zakresie treści

Ocena skutków dołączona do rozporządzenia

Komunikat – W kierunku nowoczesnych i bardziej europejskich ram prawa autorskiego

Pytania i odpowiedzi:

Pytania i odpowiedzi na temat unowocześnienia unijnych przepisów dotyczących prawa autorskiego

Podstawowe informacje:

Podróżuj po Europie ze swoimi treściami cyfrowymi

Dostosowanie europejskiego prawa autorskiego do potrzeb ery cyfrowej

Źródło: Komisja Europejska