Komisja proponuje unijny akt w sprawie przestrzeni kosmicznej

kosmos księżyc

Komisja Europejska zaproponowała unijny akt w sprawie przestrzeni kosmicznej – nowy zestaw ambitnych środków, dzięki którym europejski sektor kosmiczny stanie się czystszy, bezpieczniejszy i bardziej konkurencyjny w Europie i na jej rynkach eksportowych.

Europejskie przepisy dotyczące przestrzeni kosmicznej są obecnie fragmentaryczne, a poszczególne kraje stosują różne podejścia. Ta mozaika przepisów powstrzymuje rozwój innowacji, ogranicza nasz udział w rynku i generuje dodatkowe koszty. Wprowadzenie jasnych i zharmonizowanych przepisów na poziomie europejskim pozwoli zadbać o sektor kosmiczny w takich kwestiach jak bezpieczeństwo, odporność i odpowiedzialność za środowisko w całej Unii, a jednocześnie wspomoże rozwój przedsiębiorstw i ich zagraniczną ekspansję.

Unijny akt w sprawie przestrzeni kosmicznej ma ograniczyć biurokrację, objąć ochroną aktywa kosmiczne oraz stworzyć uczciwe, przewidywalne warunki działania dla przedsiębiorstw.

Wniosek opiera się na trzech głównych filarach:

• Bezpieczeństwo: przestrzeń kosmiczna staje się coraz bardziej zatłoczona. Obecnie na orbicie krąży 11 tys. satelitów, a w następnym dziesięcioleciu planowane jest wystrzelenie 50 tys. kolejnych. Tymczasem już teraz w przestrzeni kosmicznej znajduje się ponad 128 mln śmieci, co znacznie zwiększa ryzyko kolizji. W najbardziej pesymistycznym scenariuszu mogłoby to spowodować lawinę katastrof, które sprawią, że najważniejsze orbity staną się bezużyteczne, co odetnie nam dostęp do kluczowych usług satelitarnych. Aby temu zapobiec, w unijnym akcie kosmicznym wprowadzono rozwiązania usprawniające śledzenie obiektów kosmicznych i ograniczające powstawanie kolejnych śmieci, w tym wymogi dotyczące bezpiecznego usuwania satelitów po zakończeniu ich eksploatacji.
• Odporność: przestrzeń kosmiczna coraz częściej staje się celem ataków. Infrastruktura kosmiczna jest coraz bardziej zagrożona cyberatakami i ingerencją elektroniczną wymierzoną w satelity, stacje naziemne i łącza komunikacyjne. Ataki te mogą prowadzić do utraty satelitów lub do zakłócenia usług o krytycznym znaczeniu. Unijny akt w sprawie przestrzeni kosmicznej zobowiąże wszystkie podmioty działające w przestrzeni kosmicznej do przeprowadzania szczegółowych ocen ryzyka w całym cyklu życia satelitów. Podstawą tych ocen będą przepisy dotyczące cyberbezpieczeństwa i zgłaszania incydentów, dostosowane do specyfiki sektora kosmicznego.
• Równowaga: Wraz z rozwojem działalności w przestrzeni kosmicznej coraz istotniejsze jest zarządzanie zasobami, emisjami CO₂ i śmieciami kosmicznymi. Dzięki pomiarowi wpływu na środowisko przemysł może ograniczać swój ślad środowiskowy i wspierać zrównoważony rozwój UE. W unijnym akcie w sprawie przestrzeni kosmicznej wprowadzone zostaną wspólne zasady pomiaru tego wpływu. Przepisy te zapewnią spójne, zweryfikowane dane i będą zachęcać do innowacji w takich obszarach jak serwisowanie w przestrzeni kosmicznej, tak by wydłużyć okres eksploatacji satelitów i ograniczyć ilość śmieci kosmicznych.

Nowe przepisy miałyby zastosowanie zarówno do unijnych, jak i krajowych aktywów kosmicznych, a także do podmiotów spoza UE oferujących usługi w Europie. Wymogi regulacyjne zostaną dostosowane do wielkości i poziomu dojrzałości przedsiębiorstw oraz do ryzyka, które wchodzi w grę.

Aby ograniczyć potencjalne koszty, przemysł otrzyma wsparcie, które będzie obejmowało budowanie zdolności, dostęp do obiektów badawczych oraz pomoc podmiotom działającym w przestrzeni kosmicznej w przygotowywaniu wniosków o udzielenie zezwolenia. Wsparcie to będzie przeznaczone w szczególności dla start-upów i MŚP.

Oprócz unijnego aktu w sprawie przestrzeni kosmicznej Komisja przedstawiła dziś również Wizję europejskiej gospodarki kosmicznej, w której odnosi się do ewolucji tej branży globalnej gospodarki oraz do wyzwań związanych z międzynarodową konkurencją i napięciami geopolitycznymi. Przestrzeń kosmiczna jest sektorem rynku o wysokim wzroście, przyczyniającym się do konkurencyjności UE. Obejmuje on europejski przemysł kosmiczny (produkcję i usługi), jak i usługi kosmiczne w wielu branżach – od klimatu i środowiska po rolnictwo, energetykę, transport, ubezpieczenia, bankowość, bezpieczeństwo i obronność.

Co dalej?

Wniosek ustawodawczy będzie przedmiotem negocjacji w Parlamencie Europejskim i Radzie w ramach zwykłej procedury ustawodawczej.

Komisja przystąpi teraz do realizacji działań określonych w Wizji w ścisłej współpracy z państwami członkowskimi UE, Agencją Unii Europejskiej ds. Programu Kosmicznego (EUSPA), Europejską Agencją Kosmiczną (ESA) i innymi partnerami, zwłaszcza z przemysłem kosmicznym.

Komisja ustanowi również „Kosmiczną Drużynę Europy” – forum wysokiego szczebla skupiające wszystkie zainteresowane strony europejskiego ekosystemu kosmicznego, aby w spójny i skuteczny sposób połączyć europejską doskonałość i zdolności w obszarze działań w przestrzeni kosmicznej. Ponadto w 2025 r. Komisja rozpocznie prace nad specjalną metodyką monitorowania konkurencyjności UE w sektorze kosmicznym.

Kontekst

Komisja Europejska uznała gospodarkę kosmiczną i unijny akt w sprawie przestrzeni kosmicznej za kwestie priorytetowe, zgodnie ze zaleceniami z raportów Draghiego i Letty, a także z ustaleniami z niedawnego Kompasu konkurencyjności i programu prac Komisji na 2025 r.

Potrzeba takiej inicjatywy ustawodawczej znalazła również odzwierciedlenie w dwóch niedawnych wspólnych komunikatach: Unijne podejście do zarządzania ruchem w przestrzeni kosmicznej oraz Strategia kosmiczna UE na rzecz bezpieczeństwa i obrony, przyjętych w odpowiedzi na apele państw członkowskich o ustanowienie wewnętrznego rynku działalności w przestrzeni kosmicznej dzięki spójnym i stabilnym ramom regulacyjnym.

Więcej informacji:

Unijny akt w sprawie przestrzeni kosmicznej

Wizja europejskiej gospodarki kosmicznej

Zestawienie informacji na temat unijnego aktu w sprawie przestrzeni kosmicznej

Zestawienie informacji na temat Wizji europejskiej gospodarki kosmicznej

Źródło: Przedstawicielstwo KE w Polsce