Zatrudnienie i sprawy społeczne

Jednym z fundamentów Unii Europejskiej jest idea społecznej gospodarki rynkowej, co znajduje potwierdzenie w Traktacie o UE, w którym wskazano na następujące kwestie: ochronę socjalną, postęp społeczny, solidarność i spójność społeczną, integrację społeczną oraz pełne zatrudnienie. Ponadto, w przywołanym źródle prawnym można przeczytać, iż wspólnymi celami UE i państw członkowskich w sferze polityki zatrudnienia i polityki społecznej są: dialog pomiędzy pracownikami różnego szczebla, przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu, zapewnianie lepszych warunków pracy i życia, a także wspieranie rozwoju zasobów kadrowych.

Zatrudnienie oraz polityka społeczna UE leżą przede wszystkim w gestii państw członkowskich, a rola Unii Europejskiej polega przede wszystkim na wspieraniu i koordynacji ich działań. Chociaż to państwa członkowskie odpowiadają zarówno za prowadzenie polityki społecznej i zatrudnienie, jak i podejmują decyzję w zakresie m.in. świadczeń dla bezrobotnych, wieku i systemu emerytalnego, płacy minimalnej, to na przestrzeni lat UE udało się uruchomić liczne instrumenty w dziedzinie polityki społecznej (narzędzia środki finansowe oraz ustawodawstwo). Warto również wspomnieć o „otwartej metodzie koordynacji”, która tworzy ramy współpracy określające wspólne cele i monitoruje ich realizację w poszczególnych krajach.

Działania podejmowane na poziomie UE dotyczą takich kwestii jak prawo i warunki pracy, zatrudnienie, kształcenie i doskonalenie zawodowe, zabezpieczenie społeczne, ochrona przed wypadkami i chorobami zawodowymi, higiena pracy oraz prawo zrzeszania się w związki zawodowe i do negocjacji zbiorowych między pracodawcami i pracownikami. Unia Europejska odgrywa szczególnie ważną rolę w koordynowaniu systemów krajowych w zakresie mobilności pracowników pomiędzy państwami członkowskimi.

Traktat UE zawiera „Kartę praw podstawowych” gwarantującą prawa socjalne wszystkim mieszkańcom UE. Treść Karty jest prawnie wiążąca zarówno państwa członkowskie, jak i unijne instytucje. Obejmuje ona m.in. prawo do informacji w sprawach związanych z zatrudnieniem i do wyrażania opinii w tych kwestiach, do uczciwych i godnych warunków pracy, do negocjacji i strajków, a także zakaz zatrudniania dzieci i ochronę młodych ludzi w pracy.

Cele związane z zatrudnieniem i polityką społeczną zostały także zdefiniowane w unijnej strategii wzrostu „Europa 2020”. Jednymi z jej głównych założeń, które mają zostać zrealizowane do 2020 roku są: osiągnięcie 75% zatrudnienia osób w wieku 20-64 lat oraz zmniejszenie liczby osób zagrożonych ubóstwem i wykluczeniem społecznym o co najmniej 20 mln.

Inicjatywy UE w dziedzinie zatrudnienia i polityki społecznej

EURES – Europejski Portal Mobilności Zawodowej to sieć kooperacji służb zatrudnienia, której celem jest poprawa swobodnego przepływu pracowników. Oferuje ona usługi zarówno dla pracodawców jak i osób poszukujących pracy. Zawiera oferty pracy z całej Europy, bazę CV osób poszukujących pracy, a także informacje o warunkach życia i zatrudnienia w innych państwach członkowskich UE. EURES to również sieć ponad 900 doradców zawodowych – w Wielkopolsce można ich znaleźć w Poznaniu, Kaliszu, Koninie i Ostrowie Wielkopolskim. Więcej informacji: www.eures.praca.gov.pl

Gwarancja dla młodzieży ma na celu zwalczanie bezrobocia wśród osób do 25 roku życia oraz wspomóc absolwentów szkół we wchodzeniu na rynek pracy. Według jej założeń młode osoby dostaną nową ofertę zatrudnienia zgodną z ich kwalifikacjami, możliwość przyuczenia do zawodu, otrzymają propozycję stażu lub dalszego kształcenia w okresie 4 miesięcy od utraty pracy lub zakończenia edukacji.

Europejski sojusz na rzecz przygotowania zawodowego został utworzony w 2013 r. i zrzesza rządy oraz główne zainteresowane jednostki, aby zmniejszyć stopę bezrobocia wśród młodzieży poprzez podniesienie jakości i zwiększenie dostępności programów przygotowania do zawodu. W jego ramach Komisja Europejska zaproponowała m.in. ramy jakości staży i praktyk.

Instrumenty finansowe

Europejski Fundusz Społeczny (EFS) – jeden z funduszy strukturalnych, a zarazem główne narzędzie UE służące finansowaniu działań w dziedzinie zatrudnienia i polityki społecznej. Jego priorytety to poprawa dostępu do zatrudnienia, poprawa zdolności adaptacyjnych pracowników, szkolenia oraz wsparcie dla osób znajdujących się w niekorzystnej sytuacji społecznej. Jednym z priorytetów EFS jest umożliwienie poprawy sytuacji osób szczególnie zagrożonych ubóstwem. Środki finansowe w ramach EFS są realizowane w każdym regionie UE.

Europejski Fundusz Dostosowania do Globalizacji (EFG) – pomaga pracownikom, którzy stracili pracę w wyniku zwolnień grupowych będących skutkiem restrukturyzacji lub kryzysu gospodarczego. EFG finansuje działania związane ze wsparciem w znalezieniu nowej pracy, doradztwem zawodowym, kształceniem i szkoleniem oraz pomocą w rozpoczynaniu własnej działalności gospodarczej. W ramach funduszu przyznawane są również diety dzienne, dopłaty do szkoleń. Warto podkreślić, że wsparcie nie jest przyznawane na modernizację lub dostosowanie strukturalne firm.

Europejski Fundusz Pomocy Najbardziej Potrzebującym (FEAD) – wspiera działania państw członkowskich UE w zakresie pomocy dla osób najbardziej potrzebujących, aby ułatwić im wyjście z ubóstwa i umożliwić integrację społeczną. FEAD obejmuje pomoc rzeczową, jak i niematerialną, a zadania Funduszu są realizowane przez organizacje partnerskie – mogą to być podmioty publiczne lub organizacje pozarządowe.

Europejski program na rzecz zatrudnienia i innowacji społecznych (EaSI) – unijny program finansujący projekty w dziedzinie zatrudnienia, polityki społecznej i mobilności pracowników. Wśród celów EaSi wyróżnia się poprawę warunków pracy, godziwą ochronę socjalną oraz przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu. Łączy on inicjatywę PROGRESS, Europejską Sieć Mobilności Zawodowej EURES oraz instrument mikrofinansowy Progress, a za jego zarządzanie odpowiada Komisja Europejska..

Źródła i więcej informacji:

Komisja Europejska -DG ds. Zatrudnienia, Spraw Społecznych i Włączenia Społecznego

https://ec.europa.eu/social/home.jsp?langId=pl

Polityka społeczna i zatrudnienie:

https://www.europarl.europa.eu/factsheets/pl/sheet/52/zatrudnienie-i-polityka-spoleczna-zasady-ogolne

https://www.europarl.europa.eu/news/pl/headlines/eu-affairs/20170616STO77648/europa-socjalna-co-parlament-robi-w-zakresie-polityki-spolecznej

https://ec.europa.eu/social/main.jsp?catId=1&langId=pl

http://www.europedirect.um.warszawa.pl/sites/europedirect.um.warszawa.pl/files/pozostale/publikacje/na7012003plc_002.pdf

Europejski Fundusz Społeczny

https://ec.europa.eu/regional_policy/pl/funding/social-fund/

Europejski Fundusz Dostosowania do Globalizacji

https://ec.europa.eu/social/main.jsp?catId=326&langId=pl