Unijna polityka w zakresie transportu jest jedną z najbardziej strategicznych wspólnych polityk UE. Jej celem jest zapewnienie płynnego, efektywnego, bezpiecznego i swobodnego przepływu osób i towarów na terenie UE za pomocą zintegrowanych sieci wykorzystujących wszystkie rodzaje transportu (drogowy, kolejowy, wodny i powietrzny). Dotyka ona także tak różnych kwestii, jak zmiana klimatu, prawa pasażerów, paliwa ekologiczne oraz likwidowanie biurokracji w postaci procedur celnych w portach. Jednocześnie wspomaga europejską gospodarkę poprzez rozwój nowoczesnej sieci infrastruktury umożliwiającej bezpieczniejsze i szybsze podróżowanie, oraz poprzez promowanie zrównoważonych i cyfrowych rozwiązań.
Wdrożenie zrównoważonych i innowacyjnych środków transportu odgrywa ważną rolę z punktu widzenia unijnych celów związanych z klimatem i energetyką. Wraz ze wzrostem mobilności współczesnych społeczeństw polityka UE koncentruje się na wsparciu systemów transportu w rozwiązywaniu ich głównych problemów, do których należą:
- zatory komunikacyjne,
- zrównoważony rozwój,
- jakość powietrza,
- infrastruktura,
Europejski Zielony Ład przedstawiony przez Komisję Europejską w grudniu 2019 r. bezpośrednio nawiązuje m.in. do kwestii transportu. Jednym z dziesięciu priorytetów tego długoterminowego planu działania na rzecz zrównoważonej gospodarki UE jest zrównoważona mobilność, rozumiana jako promowanie bardziej zrównoważonych środków transportu. Wprowadzanie czystszych, tańszych i zdrowszych form transportu prywatnego i publicznego jest jednym z działań koniecznych dla osiągnięcia celu neutralności klimatycznej Europy w 2050 r. W związku z tym, że wg danych z 2019 r. transport odpowiada za jedną czwartą emisji gazów cieplarnianych w UE i wartość ta wciąż rośnie, Zielony Ład zakłada zmniejszenie tych emisji o 90% do 2050 r.
Działania w tym obszarze skoncentrują się w najbliższych latach na zagadnieniach takich jak:
- Technologie cyfrowe – wykorzystanie zautomatyzowanej mobilności, systemów inteligentnego zarządzania ruchem, inteligentnych aplikacji, koncepcji „mobilność jako usługa”
- Wykorzystanie różnych obszarów transportu – promowanie transportu koleją lub drogą wodną, jednolita europejska przestrzeń powietrzna
- Ceny odzwierciedlające wpływ na środowisko – m.in. zniesienie subsydiów na paliwa kopalne, rozszerzenie systemu handlu uprawnieniami do emisji na sektor morski
- Zwiększenie podaży zrównoważonych paliw alternatywnych dla transportu – do 2025 r. potrzebny będzie około 1 mln publicznych stacji ładowania i tankowania do obsługi 13 mln bezemisyjnych i niskoemisyjnych pojazdów spodziewanych na europejskich drogach
- Ograniczanie zanieczyszczenia – surowsze normy zanieczyszczeń emitowanych przez samochody, zmniejszenie zanieczyszczenia w portach UE, poprawa jakości powietrza w pobliżu lotnisk
Wśród wcześniejszych europejskich strategii regulujących kompleksowo kwestie transportowe znalazła się m.in. Biała księga w sprawie przyszłości sektora transportu do 2050 r. pt. „Plan utworzenia jednolitego europejskiego obszaru transportu – dążenie do osiągnięcia konkurencyjnego i zasobooszczędnego systemu transportu” opublikowana przez Komisję Europejską 28 marca 2011 r. Komisja opisała tam stare i nowe wyzwania w sektorze transportu oraz nakreśliła sposoby stawienia im czoła. Dokument określa 10 celów odwołujących się do następujących trzech obszarów:
- rozwoju i wprowadzenia nowych paliw i systemów napędowych zgodnych z zasadą zrównoważonego rozwoju,
- optymalizacji działania multimodalnych łańcuchów logistycznych, m.in. poprzez większe wykorzystanie bardziej energooszczędnych środków transportu,
- wzrostu efektywności korzystania z transportu i infrastruktury dzięki systemom informacji i zachętom rynkowym.
Ich osiągnięciu ma służyć 40 inicjatyw, które zapisano w załączniku do Białej księgi.
Opracowanie: Biuro Wielkopolski w Brukseli na podst. Komisji Europejskiej
Więcej informacji:
Dyrekcja Generalna ds. Mobilności i Transportu